Zasady korzystania z logo uczelni – o czym warto wiedzieć?
W czasie studiów mój kolega z innej uczelni dumnie wręczył mi pewnego dnia swoją wizytówkę. Obok imienia, nazwiska i słowa „student” widniało spore logo jego uczelni. Gdy spytałem, czy ma zgodę władz alma mater na wykorzystanie jej znaku, był zaskoczony. A następnie nieco zmartwiony… Tego dnia kolega dowiedział się, że logo uczelni często bywa zarejestrowane jako znak towarowy, a więc posługiwanie się nim ma swoje ograniczenia i może przynieść negatywne skutki, także studentom, doktorantom i pracownikom. Jakie? Czy zawsze będzie wymagana zgoda rektora? O tym w dzisiejszym artykule.
Logotyp jako znak towarowy, nazwa uczelni
Podanie w CV, publikacji czy na wizytówce samej nazwy uczelni lub jej jednostek (wydziału, katedry, instytutu itp.) oczywiście nie wymaga zgody. Jeśli na plakacie informującym o jakimś wydarzeniu wypisuje się nazwę uczelni/jednostki jako organizatora czy patrona, oczywiście potrzebna jest na to jej zgoda. Niezależnie od tego, czy ograniczamy się do wskazania samej nazwy. Natomiast użycie logotypu uczelni to sprawa bardziej złożona. Chociażby z uwagi na fakt, że obecnie zdecydowana większość uczelni chroni swoje logo jako znak towarowy. M.in. Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Warszawski, Akademia Górniczo-Hutnicza, Uniwersytet Śląski, Politechnika Wrocławska czy Uniwersytet Medyczny w Łodzi.
Co to oznacza w pierwszej kolejności dla studentów, doktorantów i pracowników uczelni? Zarejestrowanie znaku towarowego umożliwia jego właścicielowi zakazanie wykorzystania oznaczenia w obrocie gospodarczym każdemu, kto używa znaku identycznego lub podobnego dla produktów/usług (np. usług edukacyjnych), dla których dopełniono rejestracji.
Gdy używamy logotyp uczelni na „prywatnej” wizytówce, nie związanej z prowadzoną działalnością gospodarczą czy na okładce naszej pracy dyplomowej, wydaje się, że nie mamy do czynienia z potencjalnym naruszeniem prawa do znaku towarowego.
Niemniej, należy podchodzić do sprawy ostrożnie, ponieważ logotyp osoby prawnej może być objęty ochroną nie tylko na podstawie ustawy – Prawo własności przemysłowej, jako znak towarowy, ale także jako dobro osobiste. Pisaliśmy o tym w artykule pt. „Wykorzystywanie logo byłego pracodawcy w CV. Jest to rodzaj ochrony, który idzie o wiele dalej. Jak bardzo?
Ochrona logotypu jako dobra osobistego
Ogólnie można powiedzieć, że ochrona logo, jako dobra osobistego osoby prawnej, zaczyna się w momencie naruszenia marki. Logo uczelni, niezależnie od tego, czy jest znakiem towarowym, stanowi niejako jej „wizytówkę” i daje gwarancję jakości usług dydaktycznych, badawczych i naukowych, świadczonych przez daną uczelnię. Logotypy zatem mogą być chronione jako jedno z dóbr osobistych osoby prawnej (firmy). Sąd Najwyższy w wyroku z 7 marca 2003 r.* uznał logo Uniwersytetu Warszawskiego za dobro osobiste tej uczelni.
Oznacza to, że powinno się uzyskać zgodę władz uczelni na każde użycie jej logotypu, i to nie tylko przez osoby ze środowiska akademickiego. Mowa m.in. o umieszczeniu logo na wspomnianej wizytówce studenta/doktoranta/pracownika, na papierze firmowym (np. koła naukowego czy organizacji pozarządowej związanej z daną uczelnią) czy w publikacji (np. w stopce redakcyjnej, na okładce). Dotyczy to również podania logotypu uczelni na opublikowanej pracy dyplomowej. Więcej o publikowaniu prac licencjackich, magisterskich i doktorskich pisałem w artykule pt. Udało się. Praca dyplomowa już napisana… Kto może ją opublikować?.
Kto udziela w uczelni stosownej zgody i jak ma wyglądać logotyp? Tego dowiadujemy się z zasad corporate identity, które uczelnia ustala we własnym zakresie.
SYSTEM IDENTYFIKACJI WIZUALNEJ A ZASADY KORZYSTANIA Z LOGO UCZELNI
Coraz powszechniejsze również w świecie nauki jest określanie technicznych reguł użycia nazwy uczelni, także w językach obcych, kroju czcionki i wariantów kolorystyki. Opisuje się to w tzw. księdze znaku. Natomiast o zgodę należy wnioskować zazwyczaj do rektora, prorektora, kanclerza czy jednostki uczelni odpowiedzialnej za promocję.
Uczelniane reguły corporate identity mogą określać sytuacje, w których nie wymaga się zgody na użycie logo, co nigdy jednak nie wyłącza konieczności przestrzegania zasad z księgi znaku. W praktyce dotyczyć to może przede wszystkim osób ze środowiska danej uczelni – studentów i doktorantów (w tym oznaczania ich prac dyplomowych), a także pracowników. Dlaczego w szczególności te osoby powinny stosować zasady używania logotypu uczelni? Choćby z uwagi na ewentualną odpowiedzialność dyscyplinarną.
Zasady korzystania z logo uczelni – PODSUMOWANIE
Logotypy uczelni coraz częściej są rejestrowane jako znak towarowy. Nawet jeśli jednak tak nie jest na Twojej uczelni, należy pamiętać, że logotyp może być również chroniony jako dobro osobiste osoby prawnej. A zatem, jeśli chcesz wykorzystać logotyp swojej bądź nie swojej uczelni, powinieneś zadbać o akceptację jej władz. Kiedy w szczególności trzeba uzyskać stosowną zgodę? Są to na przykład takie sytuacje, jak:
- podanie logotypu uczelni na stronie www czy wszelkich innych materiałach przez spółki spin off, spółki celowe, ale także koła naukowe, organizacje pozarządowe i inne podmioty kooperujące z uczelnią;
- oznaczenie logotypem uczelni zwłaszcza działań edukacyjnych i badawczych, prowadzonych przez pracowników naukowych/ absolwentów/ doktorantów/ studentów poza ich macierzystą uczelnią, np. w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, spółki non profit czy spółki spin out;
- podanie logotypu na plakacie, ulotce i innych materiałach informujących o wydarzeniu, organizowanym na uczelni lub we współpracy z nią.
Uczelnia jako właściciel swojego logo może zażyczyć sobie opłatę, tzw. licencyjną, za użycie tego znaku. W razie wykorzystania logo uczelni bez jej zgody należy liczyć się z odpowiedzialnością cywilną, a w pewnych wypadkach nawet karną. Natomiast studenci, doktoranci i pracownicy dodatkowo ryzykują odpowiedzialność dyscyplinarną.
***
*wyrok SN z 7 marca 2003 r., I CKN 100/01, Lex Nr 83833
zdjęcie bramy UW pochodzi z banku zdjęć Fotolia