Startup: zarządzanie własnością intelektualną

Zmieniające się warunki funkcjonowania współczesnej gospodarki, szybki rozwój nowych technologii oraz pojawiające się na każdym kroku nowe możliwości ulepszania produktów – to czynniki, które każdego dnia przyczyniają się do rozwoju „kultu innowacyjności”. Wyścig ku nowoczesności trwa w świecie biznesu już od dłuższego czasu. Przedsiębiorcy na całym świecie prześcigają się w pomysłach na najlepszy, najbardziej innowacyjny produkt bądź usługę.

Zasady rywalizacji są surowe, a przegrywa ten, kto jest nie dość kreatywny i innowacyjny. Naturalną konsekwencją takiego stanu rzeczy jest wzrost świadomości powagi ochrony praw własności intelektualnych.

Dlaczego warto świadomie zarządzać własnością intelektualną?

W przypadku małych i średnich firm wiedza na temat ochrony praw własności intelektualnych jest szczególnie ważna. Niestety, procesy kreowania rozwiązań innowacyjnych, ochrona dóbr niematerialnych, a następnie ich komercjalizacja wymagają nie tylko odpowiedniej wiedzy technicznej, ale także znajomości uregulowań prawnych i ekonomicznych. Mając świadomość tego, że szerokie spektrum przepisów dotyczących praw własności intelektualnej może zniechęcać do tworzenia wewnętrznych uregulowań w tej materii, przygotowałam krótki zbiór argumentów, które pomogą zarówno startupom, jak i firmom dłużej działającym na rynku podjąć decyzję o konieczności stworzenia wewnętrznego systemu zarządzania własnością intelektualną. Zanim jednak o argumentach, kilka słów wstępu o samym prawie własności intelektualnej.

Prawo własności intelektualnej w biznesie

Podstawowymi kategoriami prawa własności intelektualnej są prawo autorskie oraz prawo własności przemysłowej. Pierwsza kategoria prawa własności intelektualnej – prawo autorskie – chroni każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci. Prawo autorskie chroni wszystkie przejawy twórczej działalności człowieka, niezależnie od ich wartości, przeznaczenia czy sposobu wyrażenia.

Druga kategoria prawa własności intelektualnej – prawo własności przemysłowej – to ogół dóbr niematerialnych chronionych przez ustawę z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej oraz Konwencję Paryską z dnia 20 marca 1883 r. o ochronie własności przemysłowej. W obrębie prawa własności przemysłowej wyróżnia się następujące prawa: prawo z patentu, prawo ochronne na wzór użytkowy i na znak towarowy, prawo z rejestracji wzoru przemysłowego, oznaczenia geograficznego oraz topografii układu scalonego, a ponadto prawo do odmiany roślin. Wspólną cechą powyższych praw jest to, że – w odróżnieniu od prawa autorskiego – powstają one, co do zasady, na mocy decyzji Urzędu Patentowego, która to decyzja wydawana jest po przejściu procedury rejestrowej i wniesieniu określonych opłat.

Cenna kompleksowość

Rozległość przepisów dotyczących praw własności intelektualnych może w praktyce stanowić duży problem dla ich prawidłowego stosowania. Aby zmniejszyć ryzyko powstawania niejasności i sporów na tle, między innymi, zakresu uprawnień pracodawcy czy zleceniodawcy do innowacyjnych, twórczych rozwiązań tworzonych przez pracowników czy współpracowników oraz w celu doprecyzowania zasad ich ochrony i komercjalizacji, warto wprowadzić wewnętrzne regulacje dotyczące zarządzania prawami własności intelektualnej.

Zarządzanie własnością intelektualną w startupie. Warto regulować

Dlaczego w każdej firmie powinien pojawić się spójny system zarządzania własnością intelektualną? Stworzenie systemu ochrony praw własności intelektualnej jest najlepszym sposobem na skuteczne zarządzanie i komercjalizowanie praw własności intelektualnej oraz elementem kształtującym odpowiednie warunki dla dalszego rozwoju firmy.

Przejrzystość reguł wpływa ponadto na zwiększenie wiarygodności firmy jako partnera w kontaktach biznesowych. W przypadku istnienia jasnych zasad komercjalizacji praw własności intelektualnej, ułatwione zostaje również pozyskiwanie środków publicznych np. na ochronę patentową.
Doświadczenie pokazuje, że koszty wynikające z nieznajomości prawa własności intelektualnej i ich niewykorzystywanie mogą być znaczne. Dyrektywa 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej mówi wprost, że:

„brak skutecznie działających środków realizacji praw własności intelektualnej prowadzi do zahamowania innowacyjności, a co za tym idzie, do spadku inwestycyjnego”.

Dlatego tak istotne jest posiadanie przez firmę wewnętrznych uregulowań dotyczących zarządzania i komercjalizacji prawami własności intelektualnej. Takie uregulowania są składnikiem niezbędnym każdej nowoczesnej, prężnie i świadomie rozwijającej się firmy czy startupu. Decyzja o stworzeniu i wprowadzeniu w życie przejrzystych reguł powstawania i ochrony dóbr niematerialnych w firmie może okazać się elementem decydującym o przyszłym sukcesie (lub porażce) planowanych przedsięwzięć.

***

Ten artykuł przeczytasz także na innpoland.pl.

fot.: Interviewing startups, CC BY 2.0