Print a prawo autorskie czyli MR. GUGU & MISS GO
Znasz jedną z najmodniejszych marek ostatnich miesięcy – Mr. Gugu & Miss Go? Ja jestem ich fanką już od dłuższego czasu. Za co ich lubię? Przede wszystkim za kreatywne podejście do mody. Czy wykorzystywanie fragmentów dzieł sztuki lub popularnych printów jest zgodne z prawem? Na jakiej podstawie projektant mody może (legalnie) wykorzystywać motywy znane np. z popularnych kreskówek?
Mr. Gugu & Miss Go wyróżnia się na tle innych marek modowych tym, że w swoich projektach wykorzystuje charakterystyczne motywy i wzory znane ze świata sztuki („Mona Lisa” Leonardo da Vinci czy „Pocałunek” Gustava Klimta). Dzieła sztuki to jednak nie jedyne źródło inspiracji Mr. Gugu & Miss Go. Projektantki marki przekonują, że nie ma rzeczy niemożliwych, a printem na koszulce lub bluzie może być (prawie) wszystko: wzór R.I.P Diet, charakterystyczny motyw Nebula (wielokolorowy obraz mgławicy) czy.. bohaterowie telewizyjnej kreskówki „Adventure Time”. Dzięki tak oryginalnym i niebanalnym printom charakteru nabiera nawet najprostszy T-Shirt lub bluza.
Print a prawo autorskie
Kreatywność jest dzisiaj w cenie, szczególnie w trudnej branży modowej. Elementem decydującym o przyszłym sukcesie firmy jest dobry pomysł oraz wiedza o tym, jak go wykorzystać oraz ochronić. Wykorzystywanie przez Mr. Gugu & Miss Go motywów kojarzonych (do tej pory) z branżą filmową lub cukierniczą jest bezdyskusyjnie niebagatelnym pomysłem. W przypadku wykorzystywania w swoich projektach dzieł innych twórców pojawia się jednak od razu pytanie o legalność tego typu działań.
Czy wykorzystywanie fragmentów dzieł sztuki lub popularnych printów jest zgodne z prawem? Na jakiej podstawie projektant mody może (legalnie) wykorzystywać motywy znane np. z popularnych kreskówek? Jeśli czytasz ten tekst to pewnie już wiesz, że zgodne z prawem wykorzystywanie i modyfikowanie dzieł stworzonych przez osoby trzecie jest możliwe tylko za ich zgodą. O taką zgodę powinna postarać się każda marka modowa, która w swoich projektach wykorzystuje dzieła innych twórców.
Aby rozwiać wszystkie wątpliwości postanowiłam wszcząć małe śledztwo: skontaktowałam się z Mr. Gugu & Miss Go i zapytałam, skąd marka czerpie swoje inspiracje i czy – jeśli decyduje się na wykorzystanie prac osób trzecich – dysponuje niezbędnymi do tego uprawnieniami. Zobacz, czego się dowiedziałam.
Mr. Gugu & Miss Go wykorzystuje aż siedem różnych źródeł pozyskiwania pomysłów na swoje oryginalne projekty. Oto one:
- Kolaże
Znaczną część asortymentu Mr. Gugu & Miss Go stanowią kolaże. Projektantki marki łączą ze sobą motywy z zakupionych zdjęć, a następnie dodają od siebie własne elementy. W ten właśnie sposób powstał np. wzór Deer Astronaut – do motywów z trzech różnych zdjęć projektantki Mr. Gugu & Miss Go dorzuciły od siebie kilka nowych elementów i w ten sposób – uznając, że nowy wzór posiada cechy oryginalności i indywidualności – stworzyły nowy, oryginalny wzór: nowy utwór w rozumieniu prawa autorskiego.
- Domena publiczna
Mr. Gugu & Miss Go wykorzystuje dzieła twórców, którzy zmarli ponad 70 lat temu, a ich prace trafiły do tzw. domeny publicznej i mogą być wykorzystywane bez ograniczeń. Autorskie prawa majątkowe trwają w ustawodawstwie większości państw europejskich od momentu powstania dzieła przez cały okres życia ich autora i dodatkowo 70 lat od daty jego śmierci. Po upływie tego czasu dzieła trafiają do domeny publicznej i mogą być swobodnie wykorzystywane, np. jako wzór na ubraniach marek modowych.
W tzw. domenie publiczne znajduje się sporo prac spotykanych w Internecie. Takie prace można swobodnie wykorzystywać bez konieczności spełnienia jakichkolwiek formalności (uzyskania zgody ich autora lub uiszczenia odpowiedniej opłaty). Najlepszym przykładem wykorzystania tego typu możliwości jest wzór Nebula (patrz zdjęcie), który Mr. Gugu & Miss Go pozyskało z darmowej bazy zdjęć Narodowej Agencji Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej. NASA udostępnia część zdjęć ze swojej bazy do swobodnego wykorzystywania wskazując, że „NASA still image (…) generally are not copyrighted”.
- Banki zdjęć
Bazy zdjęć czyli tzw. stocki oferują możliwość wykorzystywania (i modyfikacji) zdjęć autorów, którzy zdecydowali się oddać swoje prace do ich bazy za odpowiednią wynagrodzeniem. Po dokonaniu zakupu wybranego przez siebie „stocku” można go wykorzystywać i – jeśli autor dzieła wyraził taką zgodę i pozwala na to licencja – swobodnie adaptować do swoich potrzeb. Zdjęcie udostępnione na zasadzie tzw. „wolnej licencji” Creative Commons (np. CC-BY SA) może być swobodnie wykorzystywane i modyfikowane z zastrzeżeniem, że obok typu licencji pojawi się również informacja o autorze dzieła i typie licencji, na której udostępnia on swoje prace.
- Zakup zdjęć od autorów
Tutaj najlepszym przykładem jest wzór RIP Diet. Mr. Gugu & Miss Go zwróciło się do autorki zdjęcia z zapytaniem o możliwość jego „odkupienia”. Autorka zdjęcia zgodziła się sprzedać swoje zdjęcie Mr. Gugu & Miss Go, a tym samym przenieść na markę autorskie prawa majątkowe do swojego utworu. Przeniesienie autorskich praw majątkowych dało firmie możliwość dowolnego wykorzystywania i modyfikowania motywu RIP Diet.
- Pozyskiwanie praw do wykorzystania postaci z bajki
Inspiracją dla najnowszej kolekcji Mr. Gugu & Miss Go będzie popularna kreskówka Cartoon Network – „Adventure Time”, Marka zwróciła się do Cartoon Network z prośbą o prawo do wykorzystania postaci z kreskówki. Twórcy bajki zgodzili się udzielić Mr. Gugu & Miss Go licencji, a tym samym dali marce zielone światło do wykorzystania motywów i bohaterów bajki „Adventure Time”.
- Konkursy
Ciekawym sposobem pozyskiwania nowych wzorów wykorzystywanym przez Mr. Gugu & Miss Go są…konkursy na „najlepszą grafikę” skierowane do fanów marki. W konkursie mogą brać udział wszyscy zainteresowani, nie tylko zawodowi graficy lub ilustratorzy. Zwycięzca konkursu za odpowiednia opłatą udostępnia swój projekt Mr. Gugu & Miss Go. Obie strony są zadowolone – marka, bo uzyskuje ciekawy wzór dla swoich przyszłych projektów, a autor grafiki satysfakcję z tego, że stworzony przez niego motyw będzie noszony na sukienkach i bluzach na całym świecie.
- Prace własne
Ostatnim źródłem pozyskiwania świeżych wzorów są… własne kreacje tworzone przez projektantki Mr. Gugu & Miss Go. Sonia Tattam, Ula Kóska oraz Iga Sylwestrzak wykorzystują własne zdjęcia, grafiki i prace do tworzenia oryginalnych wzorów dla ubrań marki Mr. Gugu & Miss Go. Jest to z pewnością najszybszy i najprostszy sposób pozyskiwania nowych utworów dla Mr. Gugu & Miss Go.
Więcej o Mr. Gugu & Miss Go: http://mrgugu.com/
fot. Jeremy Thomas (unsplash.com)