Czy kształt pojemniczka na jogurt może być znakiem towarowym?

W drugiej połowie lipca 2014 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wydał wyrok w sprawie sporu pomiędzy dwoma producentami jogurtów smakowych – francuską spółką Danone oraz polską firmą Bakoma o to, czy kształt pojemniczka na jogurt może być znakiem towarowym.

Przestrzenny znak towarowy – dlaczego warto go mieć?

W drugiej połowie lipca 2014 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wydał wyrok w sprawie sporu pomiędzy dwoma producentami jogurtów smakowych – francuską spółką Danone oraz polską firmą Bakoma, Danone zarzucił spółce Bakoma bezprawne wykorzystywanie charakterystycznego dwukomorowego pojemniczka kojarzonego przez większość konsumentów z jogurtem „Fantazja” firmy Danone. Swoje zarzuty francuska spółka opierała na badaniach opinii konsumenckiej, które wykazały, że zdecydowana większość ankietowanych (44 procent badanych konsumentów) łączy charakterystyczne, dwukomorowe opakowanie właśnie z jogurtem „Fantazja”, produkowanego od lat przez firmę Danone.

Argumenty spółki Danone z pewnością znacznie wzmocniłby fakt posiadania przez spółkę prawa ochronnego na znak towarowy. Niestety, francuski koncern spożywczy takim prawem nie mógł się pochwalić – wniosek spółki Danone o rejestrację charakterystycznego pojemniczka jako znaku towarowego został odrzucony przez Urząd Patentowy RP. Wnosząc skargę na decyzję Urzędu Patentowego prawnicy reprezentujący spółkę Danone próbowali dowieść, że ich produkt (dwukomorowe opakowanie jogurtu „Fantazja”) może pochwalić się jednak tzw. wtórną zdolnością odróżniającą, którą nabyło na skutek długoletniej obecności produktu na rynku.

Pojemniczek na jogurt jako przestrzenny znak towarowy

W odpowiedzi na zarzuty ze strony Danone spółka Bakoma podnosiła, że – w przypadku takich produktów jak jogurty – kształt pojemniczka jest jedynie cechą o charakterze funkcjonalnym. Właśnie do tego argumentu polskiego producenta wyrobów mleczarskich przychylił się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Sąd oddalił wniesioną przez producenta „Fantazji” skargę na decyzję Urzędu Patentowego i uznał, że kształt opakowania jogurtu „Fantazja” pełni przede wszystkim funkcję użyteczną.

Przy okazji powyższego konfliktu warto zastanowić się nad tym, czy pojemniczek na jogurt może być znakiem towarowym oraz czym różni się pierwotna zdolność odróżniająca od wtórnej zdolności odróżniającej.

Przestrzenny znak towarowy

Znak towarowy to takie oznaczenie, które da się przedstawić w formie graficznej. Znakiem towarowym może być nie tylko wyraz, rysunek, czy kompozycja kolorystyczna ale również określona forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania.

Nie każde opakowanie będzie mogło jednak stać się znakiem towarowym.

Znakiem towarowym będzie mogło stać się tylko takie opakowanie, które posiada tzw. zdolność odróżniającą, a więc odpowiedni zestaw cech, który pozwala na odróżnienie towarów i usługi jednego przedsiębiorstwa od produktów i usług innego. Taka zdolność nazywana jest pierwotną zdolnością odróżniającą.

Przestrzenny znak towarowy a wtórna zdolność odróżniająca

Od pierwotnej zdolności odróżniającej, której istnienie – najprościej mówiąc – jest kwestią oceny, należy odróżnić tzw. wtórną zdolność odróżniającą. W odróżnieniu od pierwotnej zdolności odróżniającej, wtórna zdolność odróżniająca jest kwestią faktu. Oznaczenie nabywa wtórną zdolność odróżniającą poprzez fakt długotrwałego używania (istnienia na rynku). O wtórnej zdolności odróżniającej możemy mówić wtedy, gdy konsument jest w stanie skojarzyć określony produkt z konkretnym przedsiębiorstwem.

Wydawałoby się, że w przypadku opakowania jogurtu „Fantazja” bezsprzecznie można mówić o wtórnej zdolności odróżniającej. Dlaczego zatem Wojewódzki Sąd Administracyjny nie przychylił się do wniosku strony skarżącej?

Wtórej zdolności odróżniającej nie będą miały oznaczenia, które – pomimo niezaprzeczalnego faktu długotrwałego istnienia na rynku i ugruntowanej pozycji w opinii konsumentów (jak w przypadku jogurtu „Fantazja”) – spełniają przede wszystkim funkcje praktyczne. Taką sytuację mamy właśnie w przypadku opakowania jogurtu „Fantazja”.

Zdaniem sądu spółka Danone – wypuszczając na rynek „charakterystyczny” kształt pojemniczka jogurtu „Fantazja” – kierowała się przede wszystkim aspektami użytecznymi (producentowi chodziło przede wszystkim o oddzielenie jogurtu od musu owocowego).

Co w przypadku, gdyby Sąd uznał, że pojemniczek nabył tzw. wtórną zdolność odróżniającą? W takiej sytuacji Danone mógłby (z sukcesem) starać się o rejestrację opakowania jako znaku towarowego, a tym samym nabyłby prawo do jego wyłącznego wykorzystywania na rynku produktów mlecznych. Poprzez nabycie tzw. wtórnej zdolności odróżniającej oznaczenie mogłoby – pomimo wcześniejszych przeciwwskazań – stać się znakiem towarowym.

***
Fot.: Dennis Klein on Unsplash