Budowa startupu a prawo własności intelektualnej

Masz dobry pomysł na startup? Wiesz, że to coś nowego i oryginalnego, coś, czego jeszcze nie było? W dodatku mocno wierzysz, że się uda? Świetnie. Pierwszy krok na drodze do własnego biznesu za Tobą. Teraz czas na drugi – ważniejszy – realizację pomysłu i jego ochronę.  Jak w tym wszystkim może pomóc Ci prawo własności intelektualnej? Zaraz się dowiesz.

Pomysł na biznes = klucz do sukcesu?

Kluczowym elementem każdego startupu jest pomysł. Polskie prawo własności intelektualnej nie chroni „czystych” idei, pomysłów czy metod działania. Rozpoczynając pracę nad budową startup’u możesz obawiać się, że ktoś „wykorzysta” Twój pomysł. Co możesz zrobić, aby tego uniknąć? Prawdę mówiąc niewiele. Nie istnieje niezawodny sposób ochrony pomysłu na własny biznes. Możesz szczegółowo spisać swój pomysł biznesowy na kartce papieru, opatrzyć go datą i podpisem (pełnym imieniem i nazwiskiem), a następnie – z tak przygotowanym pismem – udać się do najbliższego notariusza, który dokona potwierdzenia dokumentu. Nie ochronisz jednak tym sposobem swojego pomysłu na biznes. W ten sposób zabezpieczysz jedynie dokument, który może okazać się pomocny w sytuacji, gdy niespodziewanie okaże się, że druga osoba realizuje dokładnie ten sam pomysł niezależnie od Twojej wiedzy. W przypadku ewentualnego konfliktu interesów potwierdzony przez notariusza dokument będzie stanowił jeden z dowodów na to, że to Ty byłeś pierwszy (jeśli byłeś). Nie oznacza to jednak, że Twoja koncepcja na biznes będzie w ten sposób prawnie zabezpieczona.

Powyższa informacja nie powinna jednak stać się przeszkodą dla kreatywnego przedsiębiorcy chcącego rozwijać własny biznes. Pomysł to przecież dopiero początek.

Ochrona logotypu i nazwy

Masz już pomysł i odwagę, by zacząć go realizować. Najwyższy czas podjąć kolejne kroki – stworzyć nazwę i logo startup’u. Jak ochronić te najważniejsze elementy tożsamości przedsiębiorstwa?

Można ochronić je na dwa sposoby. Pierwszy z nich to skorzystanie z przepisów prawa autorskiego. Nazwa i logo uzyskają ochronę prawa autorskiego, gdy będzie można określić je jako utwory – przedmioty prawa autorskiego. Utwór prawa autorskiego musi mieć charakter twórczy (a więc być przejawem twórczej, kreacyjnej działalności człowieka), mieć indywidualny charakter (innymi słowy być niepowtarzalny), a przy tym być ustalony w jakiejkolwiek postaci (a więc uzewnętrzniony tak, aby mogła zapoznać się z nim chociażby jedna osoba trzecia – ktokolwiek poza samym twórcą).

nawet najlepszy pomysł na świecie nie uzyska ochrony prawa, jeśli nie ujrzy światła dziennego

Do uzyskania ochrony prawa autorskiego nie jest konieczne spełnienie jakichkolwiek czynności rejestracyjnych. Ochrona zostaje przyznana automatycznie.

Drugą metodę ochrony oferuje prawo własności przemysłowej (druga – obok prawa autorskiego – kategoria prawa własności intelektualnej). Prawo własności przemysłowej reguluje w Polsce ustawa z 30 czerwca 2000 r. Dlaczego warto sięgnąć do jej przepisów? Ochrona przewidziana przez prawo własności przemysłowej – chociaż wymagająca działań rejestracyjnych i dokonania opłat – jest pewniejsza niż ta przewidziana przez prawo autorskie. Jeśli więc zależy Ci na zagwarantowaniu startup’owi możliwie najmocniejszej ochrony, warto postarać się właśnie o tę przewidzianą przez przepisy prawa własności przemysłowej.

Ochronę prawa własności przemysłowej uzyskasz rejestrując elementy tożsamości twojej firmy jako znak towarowy – przedstawione w sposób graficzny oznaczenie, które charakteryzuje się zdolnością odróżniającą. Prawo własności przemysłowej wyróżnia kilka rodzajów znaków towarowych, m.in.: znaki słowne (np. „Onet”), graficzne (charakterystyczne, nadgryzione jabłuszko firmy Apple), dźwiękowe czy zapachowe.

Kiedy oznaczenie zostanie uznane za znak towarowy? Tylko wtedy, gdy posiadać będzie tzw. „zdolność odróżniającą”, a więc będzie jednocześnie:

• zmysłowo postrzegalne (a więc możliwe do odbioru za pomocą zmysłów – wzroku, dotyku, słuchu),
• jednolite (chodzi tutaj o łatwość zapamiętania znaku; znak powinien być spójny, odpowiednio skrótowy),
• samodzielne względem towaru, który oznacza (istotna jest relacja pomiędzy oznaczeniem, a towarem, do którego oznaczenie się odnosi; znak musi charakteryzować się pewną odrębnością wobec towaru, który oznacza),
• możliwe do graficznego przedstawienia.

Brak któregokolwiek z powyższych elementów spowoduje odrzucenie wniosku o przyznanie prawa ochronnego na znak towarowy. Przeszkodą w drodze do uzyskania ochrony okaże się również: powszechna znajomość oznaczenia, jego potoczne używanie czy też ryzyko pomyłki, wprowadzenia odbiorców w błąd.

Rejestracja znaku towarowego

Pierwszym krokiem do uzyskania przez znak towarowy prawa ochronnego jest zgłoszenie znaku do Urzędu Patentowego RP. Przed dokonaniem zgłoszenia warto jednak zajrzeć do tzw. bazy danych Urzędu Patentowego. W ten sposób upewnisz się, czy znak, o którego ochronę się starasz, nie jest już zarejestrowany przez innego przedsiębiorcę.

Zgłoszenia znaku towarowego można dokonać osobiście, drogą pocztową lub elektroniczną.  Zgłoszenie znaku polega na wypełnieniu i złożeniu formularza, w którym powinny znaleźć się następujące informacje: Twoje dane, określenie znaku towarowego, o ochronę którego się starasz oraz wykaz klas towarów, dla których ten znak ma być przeznaczony oraz uiszczeniu tzw. opłaty zgłoszeniowej. Opłata zgłoszeniowa znaku towarowego w jednej wybranej przez zgłaszającego klasie towarów i usług wynosi 450 zł (w przypadku zgłoszenia drogą papierową) lub 400 zł (w przypadku zgłoszenia znaku drogą elektroniczną). Za zgłoszenie każdej następnej klasy należy dokonać opłaty w wysokości 120 zł.

Opłata zgłoszeniowa to jednak nie wszystko. Aby uzyskać ochronę znaku towarowego konieczne jest dokonanie opłaty za ochronę znaku. Opłata za ochronę za każdą klasę towarową wynosi obecnie 400 zł za za każdą wybraną przez zgłaszającego klasę towarów lub usług.  Opłata za ochronę znaku w każdej kolejnej klasie wynosi od 14 października 2016 r. również 400 zł.

To oznacza, że chcąc zarejestrować znak towarowy dla 3 klas towarów lub usług należy liczyć się z następującymi kosztami:

• opłata za zgłoszenia znaku dla 3 klas towarów – 400 zł (zakładając elektroniczny – „tańszy” sposób zgłoszenia znaku) +  2 x 120 zł = 640 zł
• opłata za ochronę (10 lat) – 400 zł za każdą klasę, tj. 3 x 400 zł = 1200 zł

Łączny koszt uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy na terenie Polski dla 3 klas towarów lub usług od 14 października br. wynosi 1840 zł (ok. 425 EUR).

Aby utrzymać ochronę przez cały 10-letni okres czasu, znak towarowy musi być używany. Co to znaczy? Przez używanie znaku towarowego należy rozumieć np. umieszczenie znaku na towarach i opakowaniach, oferowanie lub świadczenie usług pod określonym znakiem czy też posługiwanie się znakiem w celu reklamy.

Budowa startupu a prawo własności intelektualnej – co jeszcze warto wiedzieć?

Przedstawione powyżej elementy prawa własności intelektualnej to podstawowe regulacje, o istnieniu których musisz pamiętać rozpoczynając swoją przygodę ze startup’em. Szybko przekonasz się, że prawo własności intelektualnej przyda Ci się na każdym etapie budowania własnego biznesu. Wiedza o prawie własności intelektualnej może przynieść Ci wiele korzyści i zapobiec nieprzyjemnym sytuacjom w przyszłości. Nie warto więc jej bagatelizować.

***

Artykuł pojawił się również w magazynie StartUp Magazine w rubryce: Rozmaitości.
Fot.: zdjęcie autorstwa Sergey Nivens pochodzi z banku zdjęć Fotolia