Nowoczesne Prawo Autorskie – relacja z konferencji
W ubiegłym tygodniu w Krakowie odbyła się XVI ogólnopolska konferencja z cyklu Nowoczesne Prawo Autorskie zorganizowana przez Ośrodek Edukacyjny Forum Anna Hoffmann ze Szczecina, www.szkolenia-forum.pl. Podczas dwóch dni konferencji znakomici prelegenci: prof. dr Ryszard Markiewicz, dr Marek Bukowski, adwokat Agnieszka Malczewska oraz radca prawny Paweł Markiewicz zaprezentowali słuchaczom najciekawsze i najaktualniejsze problemy nowoczesnego prawa autorskiego. Poniżej moja relacja z tego wydarzenia.
Zmiany w systemie zarządzania prawami autorskimi
Dzień pierwszy konferencji rozpoczął się od wykładu cenionego mówcy i szkoleniowca dr Marka Bukowskiego (wspólnika krakowskiej kancelarii prawnej Bukowski i Wspólnicy), który wyjaśnił słuchaczom najważniejsze aspekty planowanych zmian systemu zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi. W pierwszej części wykładu dr Bukowski przedstawił aktualny stan zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi, w tym sposób zatwierdzania tabel wynagrodzeń, a następnie wskazał słuchaczom najważniejsze zmiany wynikające z implementacji dyrektywy Parlamentu Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/26/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych do korzystania online na rynku wewnętrznym. Prelegent przedstawił słuchaczom najważniejsze cele dyrektywy, które mają wejść w życie już 10 kwietnia 2016 r.:
- skuteczniejsze i efektywniejsze zarządzanie przez OZZ prawami autorskimi i pokrewnymi,
- zwiększenie przejrzystości działania OZZ,
- ułatwienie możliwości udzielania przez OZZ licencji wieloterytorialnych.
Na koniec dr Marek Bukowski zaprezentował fakty i mity dotyczące rozszerzonego zbiorowego zarządu i rozpoczął wśród uczestników konferencji dyskusję o tym, czy planowane zmiany systemu zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi to czekająca nas nieubłaganie rewolucja systemu, czy też jego ewolucja.
Dozwolony użytek – zmiany po nowelizacji prawa autorskiego
Drugą część pierwszego dnia konferencji z cyklu Nowoczesne Prawo Autorskie poprowadzili wspólnie adwokat Agnieszka Malczewska i radca prawny Paweł Markiewicz (prawnicy krakowskiej Kancelarii Prawnej Bukowski i Wspólnicy), którzy opowiedzieli słuchaczom o najważniejszych aspektach dozwolonego użytku chronionych utworów po wejściu w życie zeszłorocznych zmian wprowadzonych przez nowelizację prawa autorskiego.
Na wstępie adwokat Agnieszka Malczewska wyjaśniła ideę dozwolonego użytku utworów jako próbę znalezienia przez ustawodawcę balansu pomiędzy interesami twórcy a interesem społecznym. Następnie prelegentka podjęła próbę odpowiedzi na pytania między innymi o to, czy możliwe jest zobowiązanie się użytkownika do niewykonywania prawa do korzystania z utworów w ramach dozwolonego użytku oraz czy możliwe jest skuteczne ograniczenie lub wyłączenie w umowie zakresu korzystania z utworu na podstawie licencji ustawowej. W dalszej części wykładu wskazano ogólne warunki korzystania z dozwolonego użytku prywatnego i publicznego oraz zasygnalizowano problem korzystania w ramach dozwolonego użytku z nielegalnych egzemplarzy utworu (w kontekście głośnego wyroku TS UE z dnia 10 kwietnia 2014 r. w sprawie C-435/12 ACI Adam).
Następnie mec. Agnieszka Malczewska zaprezentowała uczestnikom konferencji kryteria wyodrębnienia typów dozwolonego użytku publicznego utworów oraz wyjaśniła znaczenie zmian wprowadzonych „dużą” nowelizacją prawa autorskiego, która weszła w życie 20 listopada 2015 r. Prelegentka wyjaśniła również wprowadzone przez „dużą” nowelizację prawa autorskiego zmiany dot. m.in. korzystania z utworów przez instytucje oświatowe i jednostki naukowe oraz wprowadzenia do polskiego systemu prawnego tzw. public lending right.
Na koniec głos zabrał radca prawny Paweł Markiewicz, który przedstawił słuchaczom zmiany w zakresie prawa cytatu oraz wyjaśnił ich praktyczne konsekwencje, m.in. wyraźne wskazanie możliwości cytowania w całości utworów plastycznych i fotograficznych oraz wprowadzenie otwartego katalogu celów uzasadniających cytowanie (wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawa gatunku twórczości). Prelegent podjął próbę wyjaśnienia uczestnikom szkolenia terminów „pastisz”, „parodia” oraz „karykatura”. Na koniec radca prawny Paweł Markiewicz omówił zmiany dot. instytucji prawa panoramy wprowadzone przez nowelizację prawa autorskiego oraz przedstawił przykłady jego praktycznego zastosowania.
Pierwszy dzień konferencji zakończył się uroczystą kolacją i wieczorem artystycznym w krakowskim kabarecie LOCH CAMELOT.
Współczesne problemy prawa autorskiego
W drugim dniu konferencji z cyklu Nowoczesne Prawo Autorskie głos zabrał długo wyczekiwany przez słuchaczy, jeden z najwybitniejszych specjalistów prawa autorskiego w Polsce – prof. dr hab. Ryszard Markiewicz z Instytutu Prawa Własności Intelektualnej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Prof. Markiewicz rozpoczął swój wykład od „pytań do prawa autorskiego”, które to pytania i wątpliwości prof. Markiewicz zaprezentował słuchaczom w postaci obrazków – przykładów reklam, grafik, memów, zdjęć, plakatów i innych prac artystycznych, które stawiają znak zapytania nad takimi – wydawałoby się oczywistymi – pojęciami prawa autorskiego jak przedmiot prawa autorskiego, dozwolony użytek, inspiracja czy plagiat.
Następnie Prof. Markiewicz zaprezentował słuchaczom swoją ciekawą koncepcję przemawiającym za możliwością objęcia ochroną prawnoautorską pomysłów i materiałów urzędowych jako utworów prawa autorskiego. Koncepcja wywołała ciekawą dyskusję pomiędzy słuchaczami, którzy w większości zgodzili się z tezą postawioną przez prof. Markiewicza, iż pomysły i idee mogą posiadać cechy indywidualnej twórczości (dotyczy to oczywiście tylko pomysłów rzeczywiście nowatorskich, nieoczywistych). W dalszej części wykładu prelegent podjął temat remiksu z perspektywy prawa autorskiego, która to perspektywa często okazuje się być hamulcem na drodze do rozwoju kultury remiksu, w której obecnie przecież żyjemy, a następnie temat parodii, która – zgodnie z wyrokiem TS UE z 3 września 2014 r.w sprawie Deckmyn C-201/13 – nie musi być parodią konkretnego utworu ale jej cel powinien być jednak żartobliwy i humorystyczny.
W ostatniej części swojego ciekawego wykładu prof. Markiewicz przedstawił współczesne problemy z ochroną prawnoautorską programu źródłowego i maszynowego oraz problem dozwolonego użytku dedykowanym sieciom komputerowym w świetle nowelizacji prawa autorskiego. Wykład prof. Markiewicza zakończył się ciekawą dyskusją na temat prawa do kodu źródłowego w przypadku programów komputerowych oraz kierunkiem rozwoju nowoczesnego prawa autorskiego.
Co po „trzykrotności” za naruszenie praw?
Ostatnim prelegentem konferencji z cyklu Nowoczesne Prawo Autorskie był – rozpoczynający również wydarzenie dzień wcześniej – dr Marek Bukowski. Prelegent podjął się omówienia niełatwego zagadnienia roszczeń odszkodowawczych za naruszenie autorskich praw majątkowych po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 23 czerwca 2015 r. (SK 32/14).
Zeszłoroczny wyrok Trybunału Konstytucyjnego uchylił moc obowiązującą części przepisu art. 79 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych dotyczącej możliwości domagania się przez uprawnionego z tytułu majątkowych praw autorskich odszkodowania w wysokości trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.
Jak należy zatem dziś traktować treść przepisu art. 79 pr. aut.? Zdaniem dr Bukowskiego przepis art. 79 pr. aut. powinno się interpretować jako alternatywę rozłączą – zasadą powinno być roszczenie na zasadach ogólnych a w szczególnie uzasadnionych przypadkach uprawniony z tytułu majątkowych praw autorskich może starać się o odszkodowanie w wysokości dwukrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.
***
XVI ogólnopolska konferencja z cyklu Nowoczesne Prawo Autorskie zorganizowana przez Ośrodek Edukacyjny Forum Anna Hoffmann ze Szczecina zakończyła się wspólnym obiadem i pożegnaniem uczestników przez organizatorów i wykładowców.
Serwis Lookreatywni.pl był patronem medialnym wydarzenia.
fot. Lookreatywni.pl – konferencja Nowoczesne Prawo Autorskie
zdjęcie autorstwa stokkete pochodzi z banku zdjęć Fotolia