Twoją aplikację mobilną tworzy pracownik? Sprawdź do kogo należą prawa autorskie

Znalazłeś już inwestorów, którzy chętnie zainwestują w realizację Twojego pomysłu na aplikację mobilną? Teraz czas na stworzenie podstawy, czyli samej aplikacji. Jeżeli nie jesteś szczęśliwcem, który ma sporo czasu i umiejętności, po starannej selekcji wybierzesz programistę lub podejmiesz współpracę z odpowiednim podwykonawcą. W każdej z tych sytuacji warto, abyś pamiętał o kilku ważnych zasadach wynikających z przepisów prawa autorskiego. Zapewnią Ci one skuteczne nabycie praw majątkowych do stworzonego dla Ciebie programu komputerowego. Trzeba bowiem pamiętać, że aplikacja mobilna jest przede wszystkim programem komputerowym, do którego ochrony zastosowanie znajdują właśnie te przepisy.

Aplikacja mobilna – elementy chronione przez prawo autorskie

Aplikacja mobilna jako program komputerowy podlega zasadniczo ochronie jak utwory literackie. Oznacza to, że korzystanie z ochrony jako twórcy takiego programu komputerowego nie wymaga podejmowania przez niego dodatkowych czynności. Do przeniesienia majątkowych praw autorskich do  programu komputerowego, co do zasady wystarczy podpisanie odpowiednio przygotowanej umowy w formie pisemnej. Niemniej ochrona ta zgodnie z przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie obejmuje idei i zasad będących podstawą elementów programu komputerowego. Ochronie podlegają tylko formy wyrażenia takiego programu. Co to oznacza dla Ciebie w praktyce?

Jeżeli podpiszesz nawet najlepiej przygotowaną umowę przenoszącą prawa autorskie do programu komputerowego, to zbywca praw (twórca) może rozpowszechniać aplikację mobilną o bardzo podobnych zasadach funkcjonowania do Twojej, o ile nie wynikają one z powielenia, przykładowo kodu źródłowego.

Nabycie autorskich praw majątkowych na podstawie stosunku pracy

Jak wspominałam powyżej, co do zasady nabycie autorskich praw majątkowych do programu komputerowego następuje na skutek zawarcia odpowiedniej umowy. Jak pewnie się domyślasz od tej reguły są wyjątki.

Zgodnie z przepisami ustawy prawo autorskie i prawa pokrewne, jeżeli w umowie o pracę strony nie postanowią inaczej, to pracodawcy przysługują majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego, stworzonego przez pracownika.

Pracodawca tym samym nabywa prawa do programu komputerowego już w chwili jego powstania, niezależnie od tego, czy program ten jest ukończony.

Pracownikowi w takiej sytuacji nie przysługuje prawo do dodatkowego wynagrodzenia. Pracodawca nie musi się również martwić o utratę praw w przypadku rozwiązania z takim pracownikiem umowy o pracę. W takim przypadku bowiem nic się nie zmienia w kwestii dalszego posiadania przez pracodawcę autorskich praw majątkowych do tego programu komputerowego.

Jest to komfortowe rozwiązanie dla Ciebie jako pracodawcy. Musisz jednak pamiętać o konieczności spełnienia przesłanek wynikających z tego przepisu. Nie dojdzie wówczas do sytuacji, w której pomimo zlecenia pracownikowi stworzenia oprogramowania nie będziesz posiadać do niego majątkowych praw autorskich. A to właśnie te prawa pozwolą Ci na odpowiednie korzystanie z niego. Ustalając, czy wykonanie danego programu komputerowego mieściło się w granicach obowiązków pracowniczych zazwyczaj nie poprzestaje się jedynie na formalnym ustaleniu zakresu obowiązków danego pracownika, czy w zakresie obowiązków miał ujęte tworzenie programów komputerowych. Brany pod uwagę jest również cel umowy i zamiar stron.

Niemniej, nie ryzykuj przyszłości Twojego pomysłu na aplikację mobilną i wprost wpisz w zakres obowiązków pracownika stworzenie interesującego Cię oprogramowania. Warto dopisać również informacyjnie w umowie, że majątkowe prawa autorskie do tego programu komputerowego zostają nabyte przez Ciebie jako pracodawcę z chwilą jego stworzenia. Pracownik niekoniecznie musi przecież znać przepisy prawa autorskiego

Osobiste prawa autorskie do aplikacji mobilnej

Nabycie autorskich praw majątkowych do oprogramowania przez pracodawcę nie oznacza jednak, że zatrudniony programista jest całkowicie pozbawiony praw do niego. Programista może informować innych, że to on jest twórcą oprogramowania. Może też żądać od Ciebie, aby oprogramowanie było oznaczane jego imieniem i nazwiskiem.

Kategoria autorskich praw osobistych, pomimo przejścia na pracodawcę autorskich praw majątkowych, jest ściśle związana z osobą programisty. Dlatego nie jest przenoszona na pracodawcę. Prawa takie nie mogą być również przeniesione na inną osobę przez samego pracownika.

Niemniej programista może upoważnić pracodawcę do wykonywania w jego imieniu takich autorskich praw osobistych lub złożyć pracodawcy oświadczenie, zgodnie z którym powstrzyma się on od wykonywania autorskich praw osobistych.

Pamiętaj, że zasada nabycia autorskich praw majątkowych po spełnieniu ww. przesłanek przez pracodawcę działa tylko przy umowie o pracę. Jeżeli z programistą łączy Cię stosunek cywilnoprawny, zawarłeś z nim umowę o dzieło albo wykonuje dla Ciebie usługi na podstawie umowy o współpracy, to nie nabędziesz autorskich praw majątkowych bez zawarcia umowy w tym przedmiocie. Nawet jeżeli umowa została zawarta między Wami tylko w celu stworzenia tego oprogramowania.

Majątkowe prawa autorskie do aplikacji mobilnej – przeniesienie

W przypadku zawierania z programistami umów cywilnoprawnych powinieneś zadbać o dokładne uregulowanie kwestii przeniesienia przez programistę na Ciebie autorskich praw majątkowych do aplikacji mobilnej. Przeniesienie może zostać uregulowane w ramach zapisów umowy cywilnoprawnej, o ile ma ona formę pisemną. Gdy program komputerowy tworzy dla Ciebie podmiot inny niż Twój pracownik, powinieneś dokładnie określić zakres przedmiotowy przeniesienia autorskich praw majątkowych. Oznacza to wskazanie, co strony rozumieją przez pojęcie przeniesienia praw do programu komputerowego, w tym czy obejmuje on również interfejs i kody źródłowe.

Bardzo ważne jest również wskazanie pól eksploatacji, czyli możliwych sposobów korzystania przez nabywcę z programu. Przepisy ustawy o prawie autorskim wymagają, aby sposoby korzystania z utworów były wyraźnie wymienione w umowie przenoszącej majątkowe prawa autorskie. Jeżeli interesujący Cię sposób korzystania z programu komputerowego nie zostanie w umowie wymieniony, majątkowe prawa autorskie do aplikacji mobilnej nie zostaną na Ciebie skutecznie przeniesione.

W umowie powinieneś też określić wynagrodzenie, jakie zapłacisz programiście za przeniesienie autorskich praw majątkowych. Oprócz tego należy również zawrzeć informację, czy wraz z tymi prawami przenoszone są też na Ciebie prawa do wykonywania praw zależnych. Warto również odebrać od programisty oświadczenie, że program rzeczywiście został wykonany przez niego w całości samodzielnie. Będziesz miał wówczas pewność, że nabycie przez Ciebie autorskich praw majątkowych będzie skuteczne.

Czasami możesz również zawierać umowę z większym podwykonawcą, który spośród swoich zasobów personalnych wybierać będzie  programistów dedykowanych do stworzenia oprogramowania. Warto wówczas zawrzeć w umowie obowiązek przedstawienia na Twoje żądanie zapisów umowy przenoszącej na niego majątkowe prawa autorskie do tworzonego dla Ciebie programu komputerowego. Ten zapis będzie Twoim narzędziem do sprawdzenia, czy skutecznie nabyłeś prawa do oprogramowania. Jeżeli bowiem podwykonawca sam nie nabędzie od programisty praw do oprogramowania, zapisy o przeniesieniu ich na Ciebie będą zwyczajnie bezskuteczne.

Pamiętaj, że w Internecie znajdziesz mnóstwo wzorów umów przeniesienia autorskich praw majątkowych do programu komputerowego.  Były one jednak tworzone dla innych osób i niekonieczne będą one dostosowane do Twoich potrzeb. Podpisanie umowy w brzmieniu niedostosowanym do Twojej sytuacji nie jest dobrym pomysłem na zabezpieczenie Twoich praw.

Weryfikuj, z czego składa się tworzone oprogramowanie

Na koniec jeszcze jedna bardzo ważna kwestia, o której należy pamiętać, gdy program komputerowy tworzy dla Ciebie pracownik lub współpracownik. Problemy z prawami do programów komputerowych mogą pojawić się, gdy programista używa do tworzenia oprogramowania gotowych już fragmentów kodu źródłowego czy innych aplikacji lub skryptów. Dzieje się tak często, gdy programista w umowie nie zobowiąże się do samodzielnego wykonania programu komputerowego w całości. Oczywiście nie jest to złe podejście, bo po co marnować cenny czas na coś, co zostało już zrobione. Należy jednak sprawdzić przed wykorzystaniem gotowych elementów przez programistę, w jakim zakresie mogą być one wykorzystywane. Innymi słowy, jaki jest zakres licencji na korzystanie z tych gotowych elementów.

Jest to szczególnie ważne w przypadku chęci komercyjnego wykorzystywania oprogramowania zawierającego taki gotowy element. Często bowiem twórcy udostępniają gotowe narzędzia programistyczne nieodpłatnie na podstawie licencji typu „open source”, jednak pod warunkiem dalszego bezpłatnego rozpowszechniania oprogramowania, w którym wykorzystane zostało to narzędzie. Brak należytej weryfikacji, z czego zbudowane zostało Twoje oprogramowanie może doprowadzić do sytuacji, w której zmuszony będziesz je udostępnić innym za darmo.

Prawa autorskie do aplikacji mobilnej – podsumowanie

Podsumowując, gdy aplikację mobilną tworzyć będzie dla Ciebie pracownik pamiętaj, aby w zakresie jego obowiązków pojawiło się stworzenie takiego oprogramowania. Dzięki temu będziesz mógł skutecznie nabyć majątkowe prawa autorskie do aplikacji mobilnej. Jeżeli natomiast zdecydujesz się na zawarcie umowy cywilnoprawnej, podstawą skutecznego nabycia autorskich praw majątkowych do oprogramowania będzie poprawnie zredagowana umowa.

Niezależnie jednak od tego, czy zdecydujesz się powierzyć tworzenie aplikacji mobilnej pracownikowi czy podwykonawcy, warto poświęcić czas na weryfikację, z czego składa się stworzona dla Ciebie aplikacja. Niezbędne będzie też zwrócenie uwagi, czy wykorzystane przez twórcę oprogramowania gotowe elementy nie ograniczają Twoich możliwości w korzystaniu z niego.

***

Mamy nadzieję, że spodobał Ci się nasz artykuł. Jeżeli udało Ci się znaleźć w nim wartościowe informacje, udostępnij go i podziel się wiedzą z innymi! 🙂
Zajrzyj również do naszego poprzedniego tekstu z cyklu wpisów na temat aplikacji mobilnych.

***

Photo by rawpixel.com on Unsplash