Prawna ochrona marki osobistej czyli nazwisko jako znak towarowy
Wyobraźmy sobie sytuację, że na rynku od kilku lat funkcjonuje znak towarowy, który konsekwentnie buduje swoją renomę i staje się rozpoznawalny dla coraz szerszego grona odbiorców. Nagle na tym samym rynku rozpoczyna swoją działalność podmiot pod nazwą, która jest identyczna z tym funkcjonującym już wcześniej znakiem towarowym. Co więcej, nazwa ta jest jednocześnie nazwiskiem nowego przedsiębiorcy. Co może zrobić uprawiony z rejestracji znaku towarowego, aby zakazać uprawnionemu do nazwiska naruszania swojego prawa do znaku towarowego?
W dzisiejszym artykule odpowiadam na pytanie czy nazwisko może być chronione jako znak towarowy oraz przyglądam się tematowi prawnej ochrony marki osobistej na przykładzie sporu Chanel vs. Chanel Jones. Pod koniec artykułu znajdziecie link do podcastu – audycji „Kobiecy wieczór” w RDC Radio dla Ciebie, podczas której rozmawiałam z Anną Matusiak – Rześniowiecką na temat prawnej ochronie marki.
Konflikt Chanel vs. Chanel Jones
W 2014 roku francuski dom mody Chanel pozwał niewielki salon piękności z w stanie Indiana (USA) o naruszenie znaku towarowego „Chanel”. O co poszło? O nazwę salonu, która – jak przekonuje jego właścicielka – nie została zaczerpnięta od nazwy luksusowego domu mody, lecz pochodzi po prostu od jej imienia. Właścicielka salonu piękności nazywa się bowiem Chanel Jones.
Ta ciekawa sprawa była dla mnie inspiracją do poszukania odpowiedzi na to, czy możliwe jest zarejestrowanie nazwiska jako znaku towarowego? Kiedy i na jakich warunkach nazwisko może być zarejestrowane jako znak towarowy? I wreszcie, jak sprawa konfliktu pomiędzy domem mody Chanel a właścicielką salonu piękności Chanel Jones mogłaby zostać rozstrzygnięta na gruncie polskiego prawa?
Prawo ochronne na znak towarowy daje uprawnionemu wyłączne prawo do korzystania ze swojego znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym terenie przyznanej mu ochrony. Prawo z rejestracji znaku towarowego nie jest jednak prawem nieograniczonym.
Zgodnie z przepisami polskiego prawa własności przemysłowej prawo ochronne na znak towarowy nie daje uprawnionemu z rejestracji (w naszym przypadku uprawnionym z rejestracji jest dom mody Chanel) prawa zakazać osobom, które noszą imię lub nazwisko identyczne jak zarejestrowany znak towarowy ich używania w obrocie. Czy to oznacza, że na gruncie polskich przepisów Chanel Jones mogłaby dalej spokojnie prowadzić swój salon piękności pod nazwą „Chanel”?
Nazwisko jako znak towarowy a uczciwe praktyki rynkowe
Niekoniecznie. Uprawniony z rejestracji nie może zakazać osobom, które noszą imię lub nazwisko identyczne jak zarejestrowany znak towarowy ich używania w obrocie pod warunkiem, że takie używanie mieści się w granicach uczciwych praktyk rynkowych.
Jak należy rozumieć wspomniane „uczciwe praktyki rynkowe”? Osoba, która rozpoczyna prowadzić działalność gospodarczą pod imieniem lub nazwiskiem brzmiącymi identycznie jak już funkcjonujący na rynku, zarejestrowany znak towarowy powinna „dostosować się” i tak zaplanować swoje działania, aby nie szkodziły one poprzednikowi, w szczególności nie prowadziły one do pasożytniczego wykorzystywania jego renomy.
W praktyce oznacza to pewne utrudnienia dla osób nieznanych o znanych imionach lub nazwiskach, które zamierzają zupełnie niezależnie rozpocząć działalność gospodarczą i wykorzystywać swoje nazwisko jako znak towarowy i oznaczenie indywidualizujące na rynku. Takie osoby powinny tak skonstruować swoje oznaczenie handlowe, aby nie wchodzić świadomie w kolizję z tym podmiotem, który już funkcjonuje na rynku. Szczególnie wtedy, gdy wcześniejszy znak towarowy – jak w przypadku sprawy Chanel vs. Chanel Jones – może pochwalić się silną renomą i jest rozpoznawany przez szeroki krąg odbiorców na całym świecie. W przypadku Pani Chanel Jones takim działaniem zapobiegawczym mogłoby być na przykład nazwanie swojego salonu piękności pełnym imieniem i nazwiskiem „Chanel Jones”, a nie jednoznacznie kojarzącym się oznaczeniem „Chanel”.
Jeżeli natomiast wcześniejszy znak towarowy nie ma wyrobionej renomy, jest on oznaczeniem wykorzystywanym tylko dla wybranej klasy towarów lub usług, a przy tym kojarzony jedynie lokalnie przez niewielką grupę odbiorców, wówczas pole działania osoby wchodzącej na rynek jest zdecydowanie szersze.
Nazwisko jako znak towarowy a przeszkody rejestracji
Czym jest znak towarowy? Znak towarowy to każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa.
Czy nazwisko może zostać zarejestrowane jako znak towarowy? Tak. Nazwisko może zostać zarejestrowane jako znak towarowy ale tylko pod pewnymi warunkami.
Aby nazwisko mogło zostać zarejestrowane jako znak towarowy musi być ono możliwe do graficznego przedstawienia oraz posiadać tzw. zdolność odróżniającą (posiadać cechy dostatecznie odróżniające go od innych oznaczeń funkcjonujących na rynku). Co więcej, Urząd Patentowy RP nie może stwierdzić żadnych przeszkód rejestracyjnych. Taką przeszkodą może być sytuacja, gdy nazwisko, które ma stać się znakiem towarowym, jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich (w tym prawa innych podmiotów funkcjonujących na rynku) czy wprowadza odbiorców w błąd.
Jeśli nazwisko jest możliwe do graficznego przedstawienia, posiada tzw. zdolność odróżniającą oraz nie zachodzą żadne przeszkody rejestracyjne, wówczas nazwisko będzie mogło zostać zarejestrowane jako znak towarowy.
Jak zakończył się spór pomiędzy domem mody Chanel a Panią Chanel Jones? Wyrok w tej sprawie zapadł pod koniec grudnia 2014 roku. Dom mody Chanel wygrał a w sporze z właścicielką salonu piękności Chanel Jones. Sąd przychylił się do zarzutów domu mody Chanel i nakazał zaprzestać Chanel Jones używania słowa „Chanel” na oznaczenie nazwy swojego salonu piękności.
O ochronie marki w audycji „Kobiecy wieczór” w RDC Radio dla Ciebie
O tym w jaki sposób rejestracja znaku towarowego może pomóc nam w budowie silnej marki osobistej rozmawiałam z Anną Matusiak – Rześniowiecką prowadzącą audycję „Kobiecy wieczór” w RDC Radio dla Ciebie.
Nagranie tej rozmowy – podcast znajdziecie tutaj: Kobiecy wieczór: jak chronić własną markę?
***
Fot.: Chanel, CC BY 2.0