Treści cyfrowe i obowiązki informacyjne w ustawie o prawach konsumenta

Jakie informacje przedsiębiorca sprzedający online ma obowiązek przekazać konsumentowi?  Czym są treści cyfrowe i czy zasady ich sprzedawania w sieci są takie same jak „tradycyjnych” produktów? Co warto wiedzieć o relacjach przedsiębiorca-konsument wynikających z polskich przepisów prawa konsumenckiego? I jakie obowiązki na sprzedawców nakłada ustawa o prawach konsumenta? O tym wszystkim w dzisiejszym artykule. Zapraszam na pigułkę najważniejszych informacji o prawach konsumenta.

Ustawa o prawach konsumenta – rodzaje umów

Ze względu na sposób zawierania umów ustawa o prawach konsumenta dokonuje rozróżnienia trzech rodzajów umów, jakie konsument może zawrzeć z przedsiębiorcą. Ustawa konsumencka kwalifikuje umowy zawierane przez konsumentów jako:

1. zawierane na odległość – definicja tych umów znalazła się w art. 2 pkt 1 ustawy;
2. zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa – definicja tych umów znalazła się w art. 2 pkt 2 ustawy;
3. zawierane w sposób inny niż na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.

Każdy z wyżej wymienionych rodzajów umów cechuje się odrębnymi unormowaniami. W niniejszym artykule skupię się wyłącznie na regulacjach dotyczących umowy zawieranej na odległość (pkt 3).

Zgodnie z art. 12 ustawy, przedsiębiorca zawierający z konsumentem umowę na odległość, najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się taką umową ma obowiązek poinformować konsumenta o szeregu istotnych kwestii związanych z tak zawieraną umową. Dokładną listę informacji, jaką przedsiębiorca ma przekazać konsumentowi zawiera art. 12. Już pierwsze wyrażenia użyte przez ustawodawcę w omawianym artykule powodują problemy interpretacyjne.

Jak bowiem interpretować zapis „najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową”? Kiedy rodzi się po stronie przedsiębiorcy obowiązek podania wszelkich informacji wskazanych w art. 12 ustawy? Czy już samo wejście na stronę internetową, za pośrednictwem której przedsiębiorca prowadzi sklep internetowy, należy uznać za przejaw woli konsumenta związania się umową?

Wydaje się, że taka interpretacja byłaby nieracjonalna.  Wymóg spełnienia obowiązku informacyjnego powstaje dopiero w momencie, gdy konsument podejmie kroki, które bezpośrednio zmierzają do zawarcia umowy na odległość (np. doda towar do koszyka). Powstaje również wątpliwość, w jaki sposób przedsiębiorca powinien udzielić konsumentowi informacji, o których mowa w art. 12 ustawy. Ustawa konsumencka nie precyzuje, czy informacje wskazane w art. 12 powinny zostać wyświetlone na stronie internetowej, przesłane konsumentowi pocztą elektroniczną czy dostarczone w inny sposób. Art. 14 ust. 2 ustawy stanowi jednak, że przedsiębiorca ma obowiązek udzielić informacji, o których mowa w art. 12, w sposób odpowiadający rodzajowi użytego środka porozumiewania się na odległość, w sposób czytelny i wyrażonych prostym językiem. Oznacza to, że przedsiębiorca może wybrać dowolny sposób przekazania konsumentowi informacji z art. 12 ustawy, pod warunkiem, że będzie on w stanie udowodnić, że ich przekazanie konsumentowi miało miejsce (zgodnie bowiem z art. 24 ustawy ciężar dowodu spełnienia obowiązków informacyjnych określonych w art. 12 spoczywa na przedsiębiorcy).

W jednym z komentarzy do ustawy konsumenckiej wyrażono pogląd, że przekazanie informacji powinno nastąpić bez potrzeby podejmowania żadnych działań przez konsumenta, w tym konieczności klikania w linki. Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić, ponieważ nie uwzględnia ono brzmienia zarówno art. 14 ust. 2 ustawy, jak i pkt 36 preambuły do Dyrektywy 2011/83/UE, który wskazuje, że w przypadku umów zawieranych na odległość wymogi informacyjne powinny zostać dostosowane, aby uwzględnić ograniczenia techniczne niektórych nośników […]. W takich przypadkach przedsiębiorca powinien spełnić minimalne wymogi informacyjne i odesłać konsumenta do innego źródła informacji, na przykład podając bezpłatny numer telefonu lub hiperłącze do strony internetowej przedsiębiorcy, na której stosowne informacje są bezpośrednio udostępnione i łatwo dostępne.

Ustawa o prawach konsumenta o  informacjach istotnych

Za istotne informacje, które przedsiębiorca powinien przekazać konsumentowi, należy uznać co najmniej te informacje, o których mowa w art. 19 ustawy tj.:

• informacje dotyczące głównych cech świadczenia przedsiębiorcy,
• oznaczenia przedsiębiorcy,
• łącznej ceny lub wynagrodzenia,
• prawa odstąpienia od umowy, czasu trwania umowy, a jeżeli umowa została zawarta na czas nieoznaczony – sposobu i przesłanek jej wypowiedzenia o głównych cechach świadczenia z uwzględnieniem przedmiotu świadczenia oraz sposobu porozumiewania się z konsumentem.

Taka liczba przekazywanych konsumentowi informacji nie powinna negatywnie wpływać na estetykę strony internetowej. Jednocześnie, obowiązek informacyjny powinien zostać wykonany przez przedsiębiorcę poprzez potwierdzenie zawarcia umowy, które przedsiębiorca jest zobowiązany dostarczyć konsumentowi po zawarciu umowy na odległość. Potwierdzenie zawarcia umowy powinno zostać przekazane konsumentowi na trwałym nośniku, w rozsądnym czasie po zawarciu umowy. Przez trwały nośnik należy rozumieć w szczególności papier, pamięć USB, płyty CD-ROM, DVD, karty pamięci lub dyski twarde komputerów, a także pocztę elektroniczną.

Treści cyfrowe w ustawie o prawach konsumenta

Ustawa konsumencka wprowadziła katalog regulacji dotyczących treści cyfrowych, przez które zgodnie z art. 2 pkt 6 należy rozumieć dane wytwarzane i dostarczane w postaci cyfrowej. Pkt 19 preambuły Dyrektywy 2011/83/UE wskazuje, że za treści cyfrowe uznawać należy programy komputerowe, aplikacje, gry, muzykę, nagrania wizualne lub teksty, bez względu na to, czy dostęp do nich osiąga się poprzez pobieranie czy poprzez odbiór danych przesyłanych strumieniowo, na trwałym nośniku czy przy użyciu jakichkolwiek innych środków.

Przedsiębiorca, zwierający z konsumentem umowę, której przedmiotem są treści cyfrowe, zobowiązany jest poinformować konsumenta o funkcjonalności treści cyfrowych, technicznych środkach ich ochrony oraz o mających znaczenie interoperacyjnościach treści cyfrowych ze sprzętem komputerowym i oprogramowaniem, o których przedsiębiorca wie lub powinien wiedzieć (art. 12 pkt 19 i 20).

Kwestia umów na dostarczanie treści cyfrowych ma szczególne znaczenie ze względu na możliwe ograniczenie prawa konsumenta do odstąpienia od umowy. Zgodnie z art. 38 pkt 13 ustawy, prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość nie przysługuje konsumentowi w odniesieniu do umów o dostarczanie treści cyfrowych, które nie są zapisane na nośniku materialnym, jeżeli spełnianie świadczenia rozpoczęło się za wyraźną zgodą konsumenta przed upływem terminu do odstąpienia od umowy i po poinformowaniu go przez przedsiębiorcę o utracie prawa odstąpienia od umowy. Przykładowo, jeżeli konsument nabywa jednorazowy dostęp do filmu w technologii VOD, a za jego zgodą przedsiębiorca zapewnia dostęp do usługi VOD bezpośrednio pod dokonaniu przez konsumenta płatności i przedsiębiorca poinformował konsumenta o utarcie prawa do odstąpienia od umowy, to konsument w takich przypadkach od umowy odstąpić nie może. Innymi słowy, aby prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość i mającej za przedmiot dostarczenie treści cyfrowych nie powstało to:

• konsument musi wyrazić zgodę na rozpoczęcie świadczenia przed upływem terminu do odstąpienia od umowy;
• przedsiębiorca musi poinformować konsumenta o utracie prawa do odstąpienia od umowy.

W innym przypadku konsument będzie uprawniony do odstąpienia od umowy, nawet jeżeli skorzystał już z dostarczonych przez przedsiębiorcę treści cyfrowych.

***

* (Dz. U. z 2014 r. poz. 827) stanowiącą implementację m.in. Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylająca dyrektywę Rady 85/577/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 października 2011 r.

fot.: Brooke Lark on Unsplash