Wzór wspólnotowy – co powinien o nim wiedzieć każdy projektant?
Z każdym rokiem przybywa projektantów, którzy – po pierwszych sukcesach na naszym rodzimym rynku – decydują się na rozszerzenie sprzedaży (a tym samym również ochrony) swoich produktów na inne kraje UE. Wtedy też pojawia się pytanie o to, w jaki sposób rozszerzyć ochronę zarejestrowanych w Polsce wzorów przemysłowych na teren np. Włoch lub Norwegii. W dzisiejszym artykule przedstawię najważniejsze informacje dotyczące wzorów wspólnotowych oraz sposoby ich ochrony.
Ochrona wzoru w Polsce
O tym, czym jest wzór przemysłowy i dlaczego odgrywa tak istotną rolę w branży projektowej pisałam na Lookreatywni.pl już nie raz. Wzór przemysłowy to ważne pojęcie z pogranicza prawa własności przemysłowej oraz sztuki użytkowej, które powinno być znane każdemu twórcy.
[Wzór przemysłowy to] nowa, posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację (art. 102 ust. 1 p.w.p.)
Najważniejszymi cechami wzoru przemysłowego są jego zewnętrznie postrzegalne właściwości, innymi słowy – jego wygląd. Jeśli więc zależy Ci na tym, aby krój/kształt/wygląd Twojego produktu był chroniony na terytorium naszego kraju powinieneś postarać się o to, aby Twój produkt uzyskał ochronę z rejestracji wzoru przemysłowego. Więcej informacji na temat wzoru przemysłowego znajdziesz w artykule Czym jest wzór przemysłowy?.
Wzór wspólnotowy – ochrona w UE
Wzór wspólnotowy to – najprościej mówiąc – taki wzór przemysłowy, którego ochrona rozciąga się na teren wszystkich państw Unii Europejskiej.
Projektant zainteresowany rozszerzeniem ochrony swoich produktów na teren innych państw UE powinien sięgnąć po przepisy dotyczące wzorów wspólnotowych. Aby dana postać wytworu uzyskała sformalizowaną ochronę również poza granicami Polski, konieczna jest – podobnie jak w przypadku wspomnianego wcześniej wzoru przemysłowego – rejestracja. Procedura rejestracyjna rozpoczyna się od złożenia zgłoszenia bezpośrednio w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) lub za pośrednictwem Urzędu Patentowego RP.
Wzór wspólnotowy a design
Wzorem wspólnotowym może być m.in. kształt, forma produktu, motywy dekoracyjne, dobór kolorów i materiałów, z których wykonany jest dany produkt, a ponadto architektura i aranżacja danych przestrzeni.
Przepisami o wzorze wspólnotowym nie będą chronione takie formy, których wygląd wynika wyłącznie z ich funkcji technicznych oraz wzory sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami.
Procedura rejestracji wzoru wspólnotowego w EUIPO wiąże się z koniecznością spełnienia pewnych wymogów, również tych natury finansowej – opłata za dokonanie zgłoszenia wzoru wspólnotowego to koszt 350 EUR. Dla wielu młodych projektantów koszt dokonania zgłoszenia to największa „przeszkoda rejestracyjna”.
Ustawodawca europejski przewidział na szczęście rozwiązanie dla tego typu sytuacji i postanowił dać możliwość wyboru sposobu ochrony wzoru wszystkim tym projektantom, którzy chcieliby uzyskać ochronę bez konieczności ponoszenia wskazanych wyżej kosztów formalnej rejestracji. Rozporządzenie Rady (WE) nr 6/2002 oferuje przedsiębiorcom dwa rodzaje ochrony wzorów wspólnotowych:
- ochronę „formalną”, w przypadku której konieczne jest zgłoszenie wzoru w EUIPO oraz
- ochronę „nieformalną” wzoru jako tzw. niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego (ten typ ochrony nie wymaga rejestracji).
Ta ostatnia forma ochrony jest szczególnie przydatna w sektorach, które produkują dużą liczbę wzorów przeznaczonych dla produktów o krótkiej żywotności rynkowej (np. w sektorze odzieżowym – krótkie kolekcje ubrań na jeden sezon).
Zarejestrowany vs niezarejestrowany wzór wspólnotowy
Pomiędzy wzorem wspólnotowym zarejestrowanym, a niezarejestrowanym można wyróżnić kilka kluczowych różnic. Oto one:
#1 Czas ochrony
Niezarejestrowany wzór wspólnotowy jest chroniony jedynie przez okres trzech lat, licząc od daty pierwszego publicznego udostępnienia w UE (takim udostępnieniem może być np. sprzedaż produktu wsparta działaniami marketingowymi).
Zarejestrowany wzór wspólnotowy jest natomiast chroniony co najmniej przez pięć lat, a ochrona ta może być regularnie (co pięć lat) przedłużana (maksymalnie do dwudziestu pięciu lat). Okres ochrony w przypadku zarejestrowanych wzorów wspólnotowych liczony jest od momentu zgłoszenia.
#2 Domniemanie własności
W przypadku zarejestrowanego wzoru wspólnotowego sprawa własności wzoru wydaje się być oczywista – właścicielem wzoru jest ten, którego dane widnieją na świadectwie ochronnym. W przypadku niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego za właściciela wzoru uważa się osobę, która rozpowszechnia wzór pod swoim imieniem i nazwiskiem.
#3 Zakres ochrony
Różnice pomiędzy wzorami wynikają również z samego zakresu ochrony. Zarejestrowane wzory wspólnotowe mają silniejszą ochronę w porównaniu ze wzorami wspólnotowymi niezarejestrowanymi. Zarejestrowany wzór wspólnotowy jest chroniony nie tylko przed bezpośrednim kopiowaniem, ale również przed niezależnym tworzeniem wzorów podobnych. Niezarejestrowany wzór wspólnotowy chroni natomiast produkt wyłącznie przed kopiowaniem.
Wzór wspólnotowy – warto sprawdzić
Przedstawione powyżej informacje to podstawowa wiedza o wzorach, którą powinien mieć każdy projektant. Przed dokonaniem rejestracji warto dodatkowo zapoznać się również z informacjami podanymi na stronie Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) oraz Urzędu Patentowego RP (UPRP).
***
Fot.: grafika autorstwa Photographee.eu pochodzi z banku zdjęć Fotolia