Logo a znak towarowy. Jak ochronić logo?
Internet jest pełen złotych rad i wskazówek na temat tego, jakie powinno być „dobre logo”: proste, uniwersalne, ponadczasowe, zrozumiałe dla odbiorcy… Niewiele jednak mówi się o tym, w jaki sposób skutecznie zabezpieczyć logo? Jak ochronić go przed ewentualnymi działaniami nieuczciwej konkurencji? Czy każde logo może stać się znakiem towarowym? I jakich czynności należy dokonać, aby go skutecznie zabezpieczyć?
Logo jest jak twarz, którą pokazujemy. Jak sztandar, którym machamy (Jacek Ebert, agencja Kotbury)
#1 Logo a prawo autorskie
Logo (czyli graficzne oznaczenie przedsiębiorstwa) można ochronić na kilka sposobów. Pierwszy z nich to skorzystanie z przepisów prawa autorskiego. Logo uzyska ochronę prawa autorskiego, jeśli będzie można uznać go za utwór – przedmiot prawa autorskiego. Aby logo mogło być uznane za utwór musi mieć ono charakter twórczy (a więc być przejawem kreacyjnej działalności człowieka), mieć indywidualny charakter, a ponadto być ustalone w jakiejkolwiek postaci (czyli uzewnętrznione tak, aby mogła zapoznać się z nim chociażby jedna osoba trzecia poza samym twórcą).
Do uzyskania ochrony przewidzianej przez przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie jest konieczna rejestracja. Ochrona powstaje z chwilą ustalenia utworu (nawet wtedy, gdy ma jeszcze postać niedokończoną).
#2 Logo a prawo własności przemysłowej
Kolejnym sposobem ochrony loga jest skorzystanie z przepisów prawa własności przemysłowej (drugiej – obok prawa autorskiego – kategorii prawa własności intelektualnej). Prawo własności przemysłowej reguluje w Polsce ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Dlaczego warto sięgnąć do jej przepisów? Ochrona przewidziana przez prawo własności przemysłowej – chociaż wymagająca płatnej rejestracji – jest pewniejsza niż ta przewidziana przez prawo autorskie. Jeśli więc zależy Ci na zagwarantowaniu oznaczeniu możliwie najmocniejszej ochrony, warto postarać się właśnie o tę przewidzianą przez przepisy prawa własności przemysłowej.
Aby uzyskać ochronę przewidzianą przez przepisy prawa własności przemysłowej musisz uzyskać dla swojego oznaczenia prawo ochronne na znak towarowy. Według definicji zawartej w przepisach ustawy z 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej:
znak towarowy to każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa (art. 120 ust. 1 p.w.p.)
Znakiem towarowym może być nie tylko logo (grafika, rysunek, znak słowno-graficzny) ale również ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna (na przykład forma towaru lub opakowania), a nawet melodia lub zapach.
Oznaczenie ubiegające się o prawo ochronne na znak towarowy musi posiadać zdolność odróżniającą, a więc łączyć w sobie następujące cechy:
- być zmysłowo postrzegalne (a więc są możliwe do odbioru za pomocą zmysłów – wzroku, dotyku, słuchu);
- być jednolite (łatwe do zapamiętania, spójne, odpowiednio skrótowe);
- być samodzielne względem towaru(/-ów), które oznacza (musi charakteryzować się odrębnością wobec towaru, które oznacza).
Zdolność odróżniającą posiadać będzie tylko takie oznaczenie, które zawiera wszystkie powyższe elementy jednocześnie. Brak któregokolwiek z powyższych składników skutkować będzie odmową udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy.
Logo ubiegające się o prawo ochronne na znak towarowy musi mieć ponadto zdolność do graficznego przedstawienia. Z graficznego przedstawienia oznaczenia w zgłoszeniu o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy (złożonego do Urzędu Patentowego RP) musi jasno wynikać zakres żądanej ochrony.
Nie każde logo będzie więc mogło stać się znakiem towarowym. Ochronę prawa własności przemysłowej uzyska tylko takie oznaczenie, które posiada zdolność odróżniającą oraz jest możliwe do graficznego przedstawienia.
Rejestracja znaku towarowego
Pierwszym krokiem do uzyskania przez znak towarowy prawa ochronnego jest zgłoszenie oznaczenia w Urzędzie Patentowym RP (osobiście, drogą pocztową lub elektroniczną). Wniosek o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy powinien zawierać: formularz – podanie (jeden formularz powinien dotyczyć jednego znaku towarowego), określenie znaku towarowego (chodzi tutaj o przedstawienie oznaczenia w formie graficznej i jego dokładne opisanie) oraz wykaz towarów, dla których znak ma być przeznaczony.
Urząd Patentowy RP wyda pozytywną decyzję o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy tylko wówczas, gdy nie stwierdzi braku ustawowych warunków wymaganych do uzyskania tejże ochrony. Prawa ochronnego na znak towarowy nie uzyska oznaczenie, które narusza prawa majątkowe lub osobiste osób trzecich, jest sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami lub może wprowadzać odbiorców w błąd. Urząd Patentowy RP nie udzieli również prawa ochronnego na oznaczenie, które zgłoszone zostało do Urzędu w złej wierze, zawiera nazwę „Rzeczypospolitej Polskiej” bądź symbole narodowe innego państwa.
Udzielenie ochrony następuje pod warunkiem uiszczenia opłaty za 10-letni okres ochrony (cennik znajduje się na stronie Urzędu). Dowodem uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy jest wydanie przez Urząd Patentowy tzw. świadectwa ochronnego.
Co zyskujesz po uzyskaniu prawa ochronnego na znak towarowy?
- długi okres ochrony – czas trwania prawa ochronnego na znak towarowy wynosi 10 lat od daty zgłoszenia oznaczenia w Urzędzie Patentowym RP (ochrona może zostać przedłużana pod warunkiem regularnego uiszczenia opłat za kolejne okresy ochrony),
- wyłączność na używanie znaku na określonym terytorium – prawo do wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze kraju dokonania zgłoszenia.
Pamiętaj o używaniu! Znak towarowy będzie cieszył się ochroną przez cały dziesięcioletni okres ochronny tylko wtedy, gdy przez ten cały czas będzie rzeczywiście używany.
Przez używanie znaku towarowego należy rozumieć np. umieszczenie znaku na towarach i opakowaniach, oferowanie lub świadczenie usług pod określonym znakiem czy też posługiwanie się znakiem w celu reklamy.
#3 Logo a przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
Ochrona logotypu możliwa jest również na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Ochrona ta nie jest (podobnie jak ta przewidziana przez przepisy prawa autorskiego) uzależniona od rejestracji. Źródłem ochrony jest sam fakt używania oznaczenia.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta (art. 3 ust. 1 ustawy)
Na przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji może powołać się każdy, kto używa swojego logotypu zgodnie z prawem, a przy tym jego używanie jest „wcześniejsze” (w przypadku ewentualnego sporu podmiot, który żąda ochrony musi wykazać pierwszeństwo używania danego oznaczenia). Ochrona logotypu przewidziana przez przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji ustaje wraz ze stałym zaprzestaniem używania oznaczenia (czasowe zaprzestanie wykorzystywania loga, na przykład w przypadku zawieszenia działalności gospodarczej, takiego skutku nie wywołuje).
***
Fot.: Xavier Wendling, unsplash.com