Systemy licencjonowania praw autorskich w internecie

LGPL, FDL, GNU GPL, FAL, MPL… licencji funkcjonujących w internecie jest mnóstwo. Jak się w nich wszystkich połapać? Które z nich należą do licencji tzw. wolnego oprogramowania? Z których można korzystać bez ograniczeń? Pytań dotyczących sposobów korzystania z poszczególnych licencji jest wiele. Sama zadaję je sobie bardzo często. Aby rozwiać chociaż część wątpliwości przygotowałam dla Ciebie krótki przewodnik po najważniejszych systemach licencjonowania praw autorskich w sieci.

Oto najczęściej spotykane systemy licencjonowania praw autorskich w internecie:

COPYLEFT

System Copyleft to system licencjonowania praw autorskich, który umożliwia użytkownikowi modyfikację dzieła (oprogramowania, produktu) i jego dalszą redystrybucję na identycznych warunkach.

Idea COPYLEFT stosowana jest w licencjach projektu GNU, takich jak np.:

• GNU GPL

General Public License (GNU GPL) to inaczej licencja wolnego i otwartego oprogramowania (open source software) stworzona przez Richarda Stallmana i Ebena Moglena. Pierwsza wersja GNU powstała w 1989 r., a druga – GNU GPL – w 1991 r. Obecnie obowiązuje trzecia wersja licencji GNU GPL z 2007 r.

Najważniejszym założeniem licencji GNU GPL jest przekazanie użytkownikowi tych oto podstawowych wolności:

• uruchamiania programu w dowolnym celu,
• dostosowywania programu do swoich potrzeb,
• swobodnego rozpowszechniania niezmodyfikowanej kopii programu,
• doskonalenia programu i publicznego rozpowszechniania udoskonalonej wersji tak, aby mógł z niej skorzystać jak najszerszy krąg odbiorców.

Oprogramowanie zostanie uznane za „wolne” (free software) tylko wtedy, gdy spełniać będzie jednocześnie wszystkie cztery powyższe wolności.

Warto wiedzieć, że kod na licencji GNU GPL może być użyty tylko w programach o takiej samej licencji (GNU GLP). Dlaczego? Licencja GNU GPL należy to tzw. licencji wzajemnych (zwanych inaczej wirusowymi), którą to licencję stosuje się do wszelkiego rodzaju dzieł pochodnych.

• GNU LGPL

Lesser General Public License (GNU LGPL) nazywana jest również słabszą powszechną licencją publiczną GNU. LGPL to licencja wolnego oprogramowania stworzona jako kompromis między GNU GPL a tzw. 'liberalnymi licencjami’ jak np. licencja BDS (Berkeley Software Distribution License). Licencja LGPL nakłada ograniczenia na niektóre części programu, przede wszystkim na poszczególne pliki źródłowe. Charakterystyczną cechą GNU LGPL jest możliwość przekształcenia każdego kawałka kodu z LGPL na GPL.

Licencja GNU LGPL różni się od GNU GPL przede wszystkim tym, że pozwala na łączenie programu na tej licencji z programami nieobjętymi licencjami GPL czy LGPL (co jest niemożliwe w przypadku GNU GPL). Licencja GNU LGPL jest przeznaczona przede wszystkim dla bibliotek.

• GNU FDL

Free Documentation License (GNU FDL) zwana jest inaczej “Licencją Wolnej Dokumentacji”. Dokument udostępniony na licencji GNU FDL może być swobodnie kopiowany oraz modyfikowany nawet bez wiedzy i zgody autora. Warunkiem koniecznym jest zamieszczenie – wraz z pochodnym dziełem – tekstu licencji GNU FDL oraz informacji o źródle i autorze oryginału. W teksach udostępnionych na licencji GNU FDL można używać – oprócz materiałów na licencji GNU FDL – także materiałów na innych licencjach, np. na licencji Creative Commons (o czym poniżej).

Do licencji typu COPYLEFT zaliczane są również: FAL (Free Art License), DSL (Design Science License), Affero GPL czy MPL (Mozilla Public License).

CREATIVE COMMONS

Drugim systemem licencjonowania praw autorskich w Internecie jest system Creative Commons:

Licencje CC (some rights reserved) upoważniają użytkownika danego utworu (licencjobiorcę) do legalnego korzystania z utworów w sposób nieodpłatny, także poza granicami wyznaczonymi przepisami o dozwolonym użytku. Licencje CC zezwalają na dowolne wykorzystywanie, przesyłanie, a nawet modyfikowanie zdjęć.

kultura musi być wolna (Eben Moglen)

Głównym celem twórców licencji Creative Commons jest stworzenie kompromisu pomiędzy pełną ochroną praw autorskich a dzieleniem się twórczością z innymi, a tym samym zapewnienie jak najszerszego dostępu do kultury.

Stworzono sześć licencji Creative Common, a określone przez nie zasady licencjonowania utworów zależą od określonej kombinacji czterech podstawowych warunków licencji typu Creative Commons:

• uznanie autorstwa – najszersza licencja CC, na prawach której można swobodnie kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór pod warunkiem podania nazwiska autora utworu pierwotnego: CC-BY;
• użycie niekomercyjne – wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór pod warunkiem, że utwór ten nie będzie wykorzystywany dla celów komercyjnych: CC-BY-NC;
• na tych samych warunkach – utwory zależne powstałe na podstawie danego utworu mogą być rozpowszechnianie tylko na takiej samej licencji co utwór pierwotny: CC-BY-SA;
• bez utworów zależnych – utworu nie wolno zmieniać, przekształcać ani tworzyć na jego podstawie nowych dzieł, utwór może być eksploatowany wyłącznie w oryginalnej, niezmienionej postaci: CC-BY-ND.

Niezależnie od typu licencji, w przypadku wykorzystywania zdjęć na zasadzie licencji CC należy podać informacje o autorze utworu (zdjęcia), podać typ licencji oraz (dla pełnego bezpieczeństwa) podać link do treści licencji (www.creativecommons.pl).

Co ciekawe, z licencji Creative Commons jako narzędzia korzysta np. Wikipedia. Treść Wikipedii jest udostępniana na licencji Creative Commons (uznanie autorstwa – na tych samych warunkach: CC-BY-SA).

COPYRIGHT

Trzecim systemem licencjonowania praw autorskich jest system copyright (all rights reserved), na którym to systemie opiera się tradycyjne prawo autorskie. Jego podstawową zasadą jest konieczność uzyskania zgody autora na korzystanie i ingerencję w jego utwór. Przepisy regulujące zasady przenoszenia autorskich praw majątkowych oraz udzielania licencji na korzystanie z utworów znajdują się w rozdziale 5 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Fot.: Nikolay Tarashchenko on Unsplash