Czy blog powinien być zarejestrowany jako prasa?
Pytanie o to, czy blog powinien być zarejestrowany jako prasa powraca regularnie na różnego rodzaj forach internetowych lub dyskusjach pomiędzy blogerami. W ostatnich dniach znów zrobiło się głośno na temat tego, czy blog powinien być traktowany jak prasa, a jeśli tak – to czy powinien być zarejestrowany jako czasopismo lub dziennik? W sieci można znaleźć różnego rodzaju informacje na ten temat ale często nie rozwiewają one wątpliwości w sposób dostateczny. A problem istnieje i dotyczy niemałej ilości internautów.
Anna Pytkowska z Blogmedia szacuje, że obecnie aktywnych jest w Polsce ok 25-30 000 blogów (przyjmując za aktywny blog taki, na którym w ciągu ostatnich 3 miesięcy pojawił się chociaż jednej nowy wpis). Wywołana do tablicy przez Klaudię Fotyniuk, twórczynię projektu Blogomarka postanowiłam przygotować krótki przewodnik, z którego dowiesz się Czy blog internetowy to prasa w rozumieniu ustawy prawo prasowe? Czy blog powinien być zarejestrowany w sądzie? A jeśli tak, to czy taki obowiązek dotyczy wszystkich blogów? I jak wygląda taka rejestracja? Zapraszam.
Blog a prawo prasowe
Pierwszy blog na świecie powstał w 1994 r. (co ciekawe, blog ten jest wciąż aktywny i możesz znaleźć go pod adresem links.net). Jednym z pierwszych polskich blogów jest serwis vagla.prawo.pl autorstwa prawnika i publicysty Piotra VaGli Waglowskiego, który powstał w styczniu 1997 r. Polska ustawa Prawo prasowe, w której znajduje się definicja „prasy” pochodzi z dnia 26 stycznia 1984 r. Nie trudno obliczyć, że pierwszy blog na świecie powstał dopiero 10 lat po wejściu życie polskiej ustawy Prawo prasowe. Nic zatem dziwnego, że w definicji ustawowej pojęcie „prasa”, którą możemy znaleźć w art. 7 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe nie znajdziemy bloga. Nie oznacza to jednak, że blog nigdy nie powinien być traktowany jak prasa. Dlaczego?
Blog a definicja prasy
Zgodnie z treścią art. 7 ustawy Prawo prasowe „prasa oznacza publikacje periodyczne, które nie tworzą zamkniętej, jednorodnej całości, ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku, opatrzone stałym tytułem albo nazwą, numerem bieżącym i datą”. Artykuł 7 ustawy Prawo prasowe jako prasę wymienia przykładowo: dzienniki i czasopisma, serwisy agencyjne, stałe przekazy teleksowe, biuletyny, programy radiowe i telewizyjne oraz kroniki filmowe. W dalszej części artykułu czytamy, że
„prasą są także wszelkie istniejące i powstające w wyniku postępu technicznego środki masowego przekazywania, w tym także rozgłośnie oraz tele – i radiowęzły zakładowe, upowszechniające publikacje periodyczne za pomocą druku, wizji, fonii lub innej techniki rozpowszechniania”.
Przedstawiona powyżej definicja prasy jest na tyle szeroka, że może ona uwzględniać również blogi. Blog może przecież zawierać publikacje periodyczne, nie stanowić zamkniętej, jednorodnej całości, a nowe treści mogą ukazywać się na nim nie rzadziej niż raz do roku. Blog jest często również opatrzony tytułem lub nazwą. W wielu przypadkach zatem blog spełnia wymogi wskazane dla prasy. Do takiego stanowiska przychyla się również polskie orzecznictwo. Sąd Apelacyjny w Łodzi w postanowieniu z 18 stycznia 2013 r., (sygn. akt I ACa 1032/12 ) stwierdził, że:
„W świetle przepisu art. 7 ustawy prawo prasowe cechą dystynktywną „prasy” jest periodyczność przekazu, jego ogólnoinformacyjny cel, a także poprzedzający samą publikację proces przygotowania redakcyjnego.
(…) o tym, czy publikacja internetowa ma charakter prasowy, decydować powinien cel, jakiemu ma służyć. Skoro rolą i zadaniem prasy jest rozpowszechnianie informacji, to periodyczność przekazu, czyli cyklicznego informowania opinii publicznej o określonych faktach społecznych, ekonomicznych, gospodarczych, politycznych, oświatowych, kulturalnych, pod oznaczonym tytułem, nazwą, adresem czy nawet linkiem, wskazywać będzie na cel, jaki realizuje redakcja, wydawca czy autor danej publikacji elektronicznej, na stworzonej specjalnie w tym celu stronie internetowej’.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd Apelacyjny dodał, że (…) nie można a priori zakładać, że [blog] jako przekaz internetowy nigdy nie wypełnia ustawowych znamion definicji prasy. Część blogów, z racji periodyczności i spełniania innych warunków przewidzianych w treści art. 7 ust. 2 pkt 1 prawa prasowego, będzie musiała zostać zaliczona do prasy, a co za tym idzie będzie podlegała rejestracji w myśl art. 20 ust. 1 prawo prasowe”.
Czy każdy blog powinien być zarejestrowany jako prasa?
Nie każdy blog będzie traktowany jak prasa. Jeżeli blog nie spełnia cech wskazanych w art. 7 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe, a zatem ma charakter czysto prywatny, wyłącznie opiniotwórczy czy literacki, nie może zostać uznany za prasę. Jak zatem dowiedzieć się, czy Twój konkretny blog wypełnia znamiona określone dla prasy, a co za tym idzie, podlega obowiązkowej rejestracji?
W każdym przypadku podmiotem, który będzie musiał dokonać takiej oceny jest osoba redagująca bloga, czyli bloger. Autor bloga musi sam dokonać oceny, czy jego blog wypełnia cechy prasy w rozumieniu art. 7 ustawy Prawo prasowe biorąc pod uwagę następujące kryteria:
#1 Cel ogólnoinformacyjny
Cel ogólnoinformacyjny oznacza, że blog „informuje swoich odbiorców o faktach społecznych, ekonomicznych, gospodarczych, politycznych, oświatowych, kulturalnych”. Cel ogólnoinformacyjny nie oznacza publikacji o charakterze czysto prywatnym, o prywatnych przeżyciach czy przemyśleniach autora.
#2 Cykliczność
Cykliczność to regularność czy periodyczność pojawiania się kolejnych publikacji na blogu. Zdaniem wspomnianego wyżej Sądu Apelacyjnego w Łodzi blog, który powinien być traktowany jak prasa „cyklicznie informuje swoich odbiorców o faktach (…), a ponadto ma tytuł czy nazwę, bieżący numer, datę publikacji oraz adres internetowy”.
#3 Proces przygotowania redakcyjnego
Proces przygotowania redakcyjnego oznacza, że publikacje nie są „dziełem przypadku”, a raczej przemyślanym i świadomym działaniem, który poprzedzony jest odpowiednim przygotowaniem redakcyjnym.
Jeśli Twój blog spełnia powyższe trzy cechy zarezerwowane dla prasy to możesz uznać, że Twój blog ma cechy prasy i podlega obowiązkowi rejestracji.
Jak zarejestrować blog jako tytuł prasowy?
Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy Prawo prasowe wydawanie dziennika lub czasopisma wymaga rejestracji w sądzie okręgowym właściwym miejscowo dla siedziby wydawcy. Do sądu okręgowego właściwego miejscowo dla siedziby wydawcy bloga, czyli blogera, należy złożyć wniosek o rejestrację. Opłata stała za wypis z tytułu do rejestru wynosi 40 zł.
Wniosek o rejestrację tytułu prasowego powinien zawierać:
- tytuł i adres siedziby redakcji;
- dane osobowe redaktora naczelnego : imię/imiona, nazwisko, data i miejsce urodzenia, nr PESEL lub w przypadku braku PESEL imiona rodziców, dokładny adres oraz jego obywatelstwo;
- nazwa i adres siedziby wydawcy;
- częstotliwość ukazywania się czasopisma/dziennika.
Do wniosku należy dołączyć oświadczenie redaktora naczelnego, że spełnia on wymogi wskazane w art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. prawo prasowe, to znaczy posiada pełną zdolność do czynności prawnych, obywatelstwo polskie i nie jest pozbawiony praw publicznych. Wzór wniosku o rejestrację czasopisma/dziennika znajdziesz pod tym linkiem.
Co grozi za prowadzenie bloga bez rejestracji? Zgodnie z art. 45 prawa prasowego, wydawanie tytułu prasowego bez rejestracji zagrożone jest karą grzywny.
Na koniec warto dodać, że uzyskanie wpisu w rejestrze nie jest nadane raz na zawsze. Zgodnie z art. 23 prawa prasowego rejestracja dziennika lub czasopisma traci ważność w razie niewydawania dziennika lub czasopisma przez okres roku od dnia nabycia uprawnień do ich wydawania lub przerwy w wydawaniu dziennika lub czasopisma przez okres roku, jeżeli redakcja nie wystąpiła do sądu o zachowanie rejestracji.
Czy blog powinien być zarejestrowany jako prasa? Podsumowanie
Nie każdy blog to prasa. Twój blog może być uznany za prasę jeśli posiada cechy typowe dla prasy, takie jak:
- periodyczność przekazu,
- ogólnoinformacyjny cel,
- oraz odpowiedni proces przygotowania redakcyjnego poprzedzający samą publikację.
Jeśli Twój blog wykazuje cechy typowe dla prasy powinieneś zadbać o jego rejestrację w odpowiednim sądzie okręgowym właściwym miejscowo dla siedziby wydawcy. Koszt takiej rejestracji wynosi 40 zł.
Zaletą rejestracji jest ochrona prawna Twojego tytułu prasowego (w sytuacji pojawienia się na tym samym rynku takiego samego tytułu prasowego możesz powołać się na fakt wcześniejszej rejestracji) oraz szereg przywilejów wizerunkowych z tytułu zakwalifikowania bloga do kategorii „prasa” (czy też „media”). „Minusem” dokonania rejestracji jest konieczność pamiętania o obowiązkach nałożonych na dziennikarzy i wydawców przez polskie przepisy prawa prasowego, przykładowo obowiązek zachowania szczególnej staranności czy rzetelności przy zbieraniu i wykorzystywaniu materiałów prasowych, zwłaszcza obowiązek sprawdzenia zgodności z prawdą uzyskanych wiadomości lub podania ich źródła. Ale o tym może więcej następnym razem 🙂
***
Zobacz także: Wywiad dla SEZONMAG: Prawo blogosfery
fot. Corinne Kutz (unsplash.com)