Identyfikacja wizualna Rzeczypospolitej Polskiej
Spójna identyfikacja wizualna jest podstawowym elementem kreowania wizerunku każdej nowoczesnej marki. Również tej narodowej.
Identyfikacja wizualna państwa jest wizytówką kraju na arenie międzynarodowej i – tak jak w przypadku każdej marki – wywołuje w odbiorcach określone odczucia. Praca nad strategią wizerunkową państwa powinna przebiegać dokładnie w taki sam – spójny i przemyślany – sposób, jak w przypadku opracowywania strategii wizerunkowej każdej innej marki.
Identyfikacja wizualna państwa łączy w sobie wiele wymiarów. Oprócz czysto estetycznego wymienić należy również wymiar wspólnotowy, patriotyczny oraz tożsamościowy. Poprzez odpowiedni wizerunek można zbudować nie tylko poczucie przynależności państwowej, ale również wywołać uczucie stabilności, spokoju i bezpieczeństwa.
Symbol Rzeczypospolitej Polskiej
W świetle art. 1 ustawy z 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej Orzeł Biały jest symbolem Rzeczypospolitej Polskiej, a otaczanie go czcią i szacunkiem stanowi prawo i obowiązek każdego obywatela naszego kraju oraz wszystkich organów państwowych, instytucji i organizacji.
Godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest natomiast – zgodnie z brzmieniem art. 2 wspomnianej wyżej ustawy – „wizerunek orła białego ze złotą koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z dziobem i szponami złotymi, umieszczony w czerwonym polu tarczy”.
Jak wygląda identyfikacja wizualna Polski anno domini 2014?
Obowiązujący obecnie wzór godła narodowego to ten sam wzór (z niewielkimi korektami), który został przyjęty w 1927 r. Mogłoby się wydawać, że – przy tak długiej tradycji istnienia godła Polski (najważniejszego przecież elementu identyfikacji wizualnej naszego kraju) – w 2014 r. będzie ono dopracowane, a identyfikacja wizualna Polski spójna i efektowna. Niestety.
Braków jest wiele:
- Graficzna stylistyka godła – godło występuje tylko w formie barwnego druku, bez wersji mono – i achromatycznej oraz plików elektronicznych. Skutek? W obrocie funkcjonuje cała masa nieoficjalnych wzorów Orła Białego a na ulicach naszych miast widzimy paletę oznaczeń narodowych w różnych wersjach i kolorach.
- Niedoprecyzowanie barw narodowych (biel i czerwień). Określenie barw narodowych jako „czerwieni” i „bieli” to z pewnością nie jest sprecyzowanie barw narodowych. Barwy narodowe powinny być przedstawione w wersji dla druku – CMYK i Panteone, dla mediów elektronicznych w zapisie RGB i heksadecymalnym. Takich zapisów barw narodowych i godła RP nie ma.
- Brak zakreślenia granic tzw. pola ochronnego.
- Brak księgi najważniejszego znaku naszego kraju.
Efekt? Nie posiadamy nie tylko modeli graficznych, ale również przejrzystego, zrozumiałego dla każdego obywatela zbioru zasad codziennego użytkowania najważniejszych znaku władzy państwowej.
Orzeł Biały jako znak towarowy?
Symbole państwowe, takie jak godło czy flaga, należą do grupy tzw. niezarejestrowanych znaków towarowych. Przepisy międzynarodowe, unijne oraz krajowe państw członkowskich UE przewidują znaczące ograniczenia co do możliwości uzyskania monopolu dla takich niezarejestrowanych znaków towarowych. Przyjmuje się, że symbole związane z państwowością nie powinny być wykorzystywane w znakach towarowych – powszechnie używanych do celów handlowych.
symbole związane z państwowością nie powinny być wykorzystywane w znakach towarowych
Ustawa o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej dopuszcza umieszczanie na przedmiotach przeznaczonych do obrotu handlowego godła lub barw Rzeczypospolitej Polskiej w formie stylizowanej lub artystycznie przetworzonej pod jednym warunkiem – symbol Orła Białego musi być otoczony szczególną „czcią i szacunkiem” (co za tym idzie, nie może on widnieć na każdym produkcie przeznaczonym do obrotu). Obowiązek otoczenia symboli narodowych szczególnym szacunkiem dotyczy nie tylko instytucji i organizacji państwowych, ale także każdego obywatela naszego kraju.
Prawo wyklucza możliwość rejestracji symbolu Orła Białego jako elementu znaku towarowego. W świetle art. 131 ust. 2 pkt 2 ustawy z 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej „nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, jeżeli zawierają nazwę lub skrót nazwy Rzeczypospolitej Polskiej bądź jej symbole (godło, barwy lub hymn), nazwy lub herby polskich województw, miast lub miejscowości (…)”.
***
Najważniejszym elementem dobrej identyfikacji wizualnej jest spójność. O taką spójną identyfikację powinny dbać – moim zdaniem – wszystkie instytucje państwowe, z władzami naszego kraju na czele.
Czy w najbliższych latach uda się zbudować w Polsce spójną identyfikację wizualną? Osiągnięcie tego celu może okazać się zadaniem niezwykle trudnym. Szczególnie, gdy wciąż pojawiają się informacje o kolejnych konkursach na „logo Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Centrum Obsługi Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej” czy nowe Logo Polski. Czy naturalnym logiem naszego kraju nie powinien być symbol Orła Białego? Może – zamiast wymyślać coraz to nowe znaki – lepszym posunięciem byłoby dopracowanie obecnego, konstytucyjnego symbolu i stworzenie rzeczywiście spójnej identyfikacji wizualnej naszego kraju?
***
Fot.: Robert Kupisz, T-shirt promujący film Jana Komasy „Miasto 44”, okładka: konkurs na nowe logo Polski: „Polska. Spring Into New.”, autor: Wally Olins, www.logodlapolski.pl