CC: Jak korzystać z licencji Creative Commons?

Opublikowano

Większość internautów chociaż raz spotkała się z pojęciem „licencje Creative Commons” (CC). Jestem przekonana, że Ty również. Okazuje się jednak, że niewielu użytkowników sieci wie, czym tak naprawdę są licencje CC. Czas najwyższy to zmienić. Tym bardziej, że licencje Creative Commons stają się coraz popularniejsze wśród polskich twórców – na licencji CC swoją książkę zatytułowaną „Doktryna jakości” opublikował sam prof. Andrzej Blikle. Dlaczego zdecydował się na taki krok? Jak możesz korzystać z utworów udostępnionych na licencjach CC? I czym jest „licencja CC0”?

Licencje Creative Commons dla kreatywnych

Creative Commons to system licencji, dzięki którym właściciel praw autorskich upoważnia użytkownika do korzystania z jego utworu pod pewnymi warunkami. Głównym celem twórców licencji Creative Commons było stworzenie kompromisu pomiędzy pełną ochroną praw autorskich a dzieleniem się twórczością z innymi (tym samym zapewnienie jak najszerszego dostępu do kultury).

kultura musi być wolna (Eben Moglen)

Stworzono sześć licencji Creative Commons, a określone przez nie zasady licencjonowania utworów zależą od określonej kombinacji czterech podstawowych warunków licencji typu Creative Commons, o których przeczytasz poniżej:

#1 Uznanie autorstwa

Najszersza licencja CC, na prawach której można swobodnie kopiować, rozprowadzać, zmieniać i remiksować objęty prawem autorskim utwór (Utwór-przedmiot prawa autorskiego) pod warunkiem podania imienia i nazwiska autora utworu pierwotnego oraz źródła pochodzenia utworu. Oto symbol licencji „uznanie autorstwa”: CC-BY.

#2 Użycie niekomercyjne

Utwór udostępniony na licencji „użycie niekomercyjne” możesz swobodnie wykorzystywać, kopiować i rozpowszechniać pod jednym warunkiem: cel korzystania z utworu nie może być komercyjny. Co to znaczy? Najprościej mówiąc chodzi tutaj o to, że wykorzystywanie utworu nie może wiązać się z zarabianiem pieniędzy. Symbol licencji „użycie niekomercyjne”: CC-NC.

#3 Na tych samych warunkach

Utwór udostępniony na licencji „na tych samych warunkach” możesz swobodnie kopiować, rozpowszechniać w dowolnym medium, co więcej – możesz go swobodnie remiksować, zmieniać, opracowywać (a nawet na nim zarabiać) pod jednym warunkiem. Utwór (lub jego opracowanie) musisz udostępnić potem dokładnie na tej samej licencji, na jakiej go znalazłeś. Oto symbol licencji „na tych samych warunkach”: CC-SA.

#4 Bez utworów zależnych

W przypadku tego typu licencji nie wolno Ci zmieniać, przekształcać, remiksować lub tworzyć na podstawie wykorzystywanego utworu jakichkolwiek nowych dzieł (utworów zależnych). Utwór musi być eksploatowany wyłącznie w jego oryginalnej, niezmienionej postaci. Symbol licencji „bez utworów zależnych” wygląda tak: : CC-ND.

Co to jest CC0?

CC0 (Creative Commons Zero) to dodatkowe narzędzie, które umożliwia „zrzeczenie się” praw autorskich (w tym osobistych) w tych krajach, w których jest to prawnie możliwe. Nie bez przyczyny umieściłam określenie „zrzeczenie się” praw w cudzysłowie – polskie prawo autorskie nie daje możliwości zrzeczenia się autorskich praw osobistych. Dlatego w polskim porządku prawnym CC0 rozumiane jest jako przekazanie utworu do domeny publicznej lub możliwe najszersze „zrzeczenie się” praw (zrzeczenie się tylko autorskich praw majątkowych).

Licencje Creative Commons: Obowiązek prawidłowego oznaczenia

Wykorzystując utwory udostępnione w systemie Creative Commons masz obowiązek podać informacje o autorze utworu, wskazać typ licencji oraz podać jego źródło. Prawidłowe oznaczenie utworu to wskazanie:

  • imienia i nazwiska twórcy utworu;
  • tytułu utworu;
  • źródła pochodzenia dzieła;
  • typu licencji Creative Commons;
  • linku do odpowiedniej licencji CC (zalecane).

Licencje Creative Commons w praktyce

Prace nad książką zatytułowaną „Doktryna jakości” prof. Andrzej Blikle rozpoczął kilka lat temu. W 2007 roku autor zdecydował się opublikować książkę w wersji in statu nascendi w internecie i udostępnić ją na licencji Creative Commons – tak, aby mogła być swobodnie czytana przez każdego zainteresowanego. Niezwykle śmiała wówczas decyzja okazała się być strzałem w dziesiątkę. Książka zdobyła wierne grono czytelników, którzy – dzieląc się z profesorem swoimi wskazówkami i komentarzami – przyczynili się do stworzenia jej najlepszej wersji. Efekt? W ciągu kilku lat powstało kilkanaście wydań internetowych „Doktryny jakości”, a najlepsza wersja książki „Doktryna jakości” trafiła na sklepowe półki.  Pierwsza wersja nadal jest jednak dostępna na licencji CC i możesz ją przeczytać zupełnie bezpłatnie. Odważne posunięcie prof. Bliklego przyczyniło się do tego, że powstała najlepsza i najpełniejsza wersja jego dzieła.

W ramach moich praw autorskich chronionych ustawą Prawo autorskie i prawa pokrewne z dnia 4 lutego 1994 (z późniejszymi zmianami) wyrażam zgodę na niekomercyjne rozpowszechnianie niniejszego materiału przez jego zwielokrotnianie bez ograniczeń co do liczby egzemplarzy (w formie elektronicznej lub drukowanej), a także umieszczanie go na stronach internetowych, jednakże bez dokonywania jakichkolwiek zmian i skrótów w tekście i bez zmiany elektronicznego formatu „pdf” na inny. Wszelkie inne rozpowszechnianie niniejszego materiału, w tym jego części, wymaga mojej zgody wyrażonej na piśmie. Dozwolone jest natomiast cytowanie materiału zgodnie z zasadami ustanowionym przez ww. ustawę. (prof. Andrzej Blikle o książce „Doktryna jakości”)

Doktryna jakości” prof. Andrzeja Bliklego udostępniona została na licencji Creative Commons: Uznanie autorstwa — Użycie niekomercyjne — Bez utworów zależnych 3.0 Polska (CC BY NC ND).

Licencje Creative Commons: Trendy na przyszłość

Od dwunastu lat rośnie liczba utworów dostępnych na licencjach Creative Commons – taki wniosek płynie z opublikowanego w ubiegłym miesiącu przez organizację Creative Commons raportu State of the Commons. W listopadzie 2014 roku liczba utworów dostępnych w sieci na CC osiągnęła 882 miliony. W raporcie na rok 2010 wynosiła ok. 400 mln a w 2015  roku użytkownicy mogli cieszyć się nawet miliardem utworów udostępnionych na licencjach CC.

Co więcej, coraz więcej państw włącza model Creative Commons do swojej polityki edukacyjnej. Wiele państw (w tym Polska) zdecydowało się na wdrożenie idei otwartych zasobów edukacyjnych w oparciu o licencje Creative Commons. Wprowadzenie w życie idei otwartych zasobów edukacyjnych w oparciu o licencje Creative Commons pozwoliło zaoszczędzić studentom i uczniom na całym świecie łącznie już ok. 100 mln dolarów. Optymistyczne wyniki raportu State of the Commons pozwalają mieć nadzieję, że trend na dzielenie się twórczością na wolnych licencjach z każdym rokiem będzie coraz mocniejszy. Całość raportu State of the Commons przeczytasz tutaj.

***

Czy wiesz, że Lookreatywni to nie tylko baza wiedzy?

Jesteśmy zaufanym partnerem, który nie tylko doradza i zabezpiecza klienta pod względem prawnym, ale również wspiera go biznesowo.