#IPtalk #7: Wolność panoramy: Fotografowanie budynków a prawo
Oryginalne obiekty architektoniczne, ciekawe murale czy kolorowe dzieła sztuki ulicznej fotografowane są każdego dnia przez niezliczoną liczbę ludzi na całym świecie. Najciekawsze zdjęcia trafiają następnie na blogi i portale społecznościowe. Czy rozpowszechniając je fotografujący nie naruszają praw autorskich? Czym jest wolność panoramy (prawo panoramy)? Zapraszam do wysłuchania siódmego odcinka z cyklu #IPtalk.
Wolność panoramy – wyjątek prawa autorskiego
Zanim przejdziemy do wyjaśnienia jednego z najważniejszych wyjątków prawa autorskiego warto przypomnieć, że ogólna zasada prawa autorskiego brzmi: rozpowszechnianie utworu (przedmiotu prawa autorskiego) zależne jest od zgody twórcy. Szczególnie, jeśli rozpowszechnianie to ma nastąpić dla „nieograniczonej ilości osób” (na przykład na ogólnodostępnej stronie internetowej lub publicznym profilu na Facebooku).
Czy to oznacza, że chcąc udostępnić w sieci fotografię utworu architektonicznego (obiekty architektoniczne bez wątpienia mają często cechy utworu) należy uprzednio uzyskać zgodę jego twórcy (ewentualnie spadkobierców twórcy)?
Zapraszam do obejrzenia siódmego odcinka z cyklu #IPtalk:
Wolność panoramy a prawo autorskie
Gdyby nie istniał wyjątek prawa autorskiego w postaci tzw. wolności panoramy odpowiedź na powyższe pytanie byłaby twierdząca.
Zdając sobie jednak sprawę z trudności w uzyskaniu takiego pozwolenia ustawodawca postanowił wprowadzić wyjątek od ogólnej zasady wymogu otrzymania zgody na rozpowszechnianie utworu prawa autorskiego. Wyjątek ten wynika z art. 33 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:
wolno rozpowszechniać utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku (art. 33 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych)
To właśnie dzięki wolności panoramy (zwanego również „prawem panoramy”) udostępniając zdjęcie utrwalonego na zdjęciu, ogólnodostępnego obiektu (obiektu architektonicznego) nie naruszasz praw jego twórcy. Dlaczego? Dlatego, że zgodnie z prawem fotografowanie i rozpowszechnianie ogólnodostępnych przedmiotów prawa autorskiego dozwolone jest w ramach tzw. dozwolonego użytku publicznego.
Wolność panoramy pozwala na swobodne wykorzystanie utworów (budynków, rzeźb, pomników etc.) wystawionych na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach.
Jeśli przeczytałeś uważnie wspomniany wyżej art. 33 pr. aut. to zapewne zauważyłeś jedno drobne „zastrzeżenie”. Rozpowszechnianie fotografii ogólnodostępnych obiektów i przedmiotów sztuki ulicznej nie będzie naruszeniem praw autorskich, jeśli tylko rozpowszechnianie to nie będzie miał na celu „tego samego użytku”. Co oznacza to tajemnicze określenie? Chodzi tutaj – najprościej rzecz ujmując – to, aby rozpowszechnienie utworów wystawionych na stałe na ogólnodostępnych drogach, ulicach, placach lub ogrodach nie miało na celu bezprawnego kopiowania.
Przykład? Nie wolno Ci wykorzystać zdjęcia, na którym uwieczniłeś konkretny obiekt architektoniczny lub mural do tego, aby – wzorując się na fotografii – powielić tenże obiekt lub mural w innym miejscu.
Prawo panoramy w innych krajach
Warto wiedzieć, że wolność panoramy nie jest jednakowa we wszystkich krajach.
Na przykład we Francji, Belgii czy we Włoszech nie wolno publikować zdjęć obiektów znajdujących się w ogólnodostępnych miejscach bez zgody właściciela praw autorskich. Ciekawym przykładem różnic w ustawodawstwie poszczególnych krajów europejskich jest słynna wieża Eiffla. Ten najpopularniejszy obiekt budowlany stolicy Francji można swobodnie fotografować za dnia, jednak na opublikowanie zdjęć symbolu Paryża wykonanych po zmroku trzeba już uzyskać pozwolenie. Dlaczego? Dlatego, że prawem autorskim chronione jest.. oświetlenie wieży.
Jak wygląda prawo do wolności panoramy na świecie? W którym europejskim państwie obowiązuje całkowity zakaz wolności panoramy? Odpowiedź znajdziecie na mapie poniżej:
Wolność panoramy – podsumowanie
W Polsce wolno rozpowszechniać utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach. Udostępniając zatem w sieci sfotografowany przez siebie ogólnodostępny obiekt (mural, obiekt architektoniczny czy plakat powieszony na ścianie budynku) nie naruszasz praw jego twórcy.
***
Fot.: Kamil Gliwiński, unsplasch.com
Zobacz także:
- Fotograficzny Mastermind #41: Prawo autorskie w fotografii, wolność panoramy
- Okładka pierwszego wydania magazynu „Vogue Polska” z prawnego punktu widzenia
- Zobacz pozostałe odcinki cyklu #IPtalk na YouTube
