Przenoszenie praw autorskich z ograniczeniem czasowym

Twórca, który stworzył utwór może przenieść (sprzedać) prawa do niego osobie trzeciej i uzyskać w ten sposób wynagrodzenie za swoją pracę. Niewielu twórców zdaje sobie jednak sprawę z tego, że przeniesienie praw autorskich może być ograniczone czasowo. To dobre rozwiązanie dla tych, którzy – pomimo przeniesienia praw autorskich do swojego dzieła – chcą korzystać z niego w przyszłości.

Przenoszenie praw autorskich – co musisz wiedzieć?

Zgodnie z art. 41 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych autorskie prawa majątkowe, czyli zespół ekonomicznych uprawnień twórcy utworu, mogą być przenoszone na osobę trzecią w drodze umowy. Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu na osobę trzecią pociąga za sobą, co do zasady, brak możliwości korzystania z utworu przez twórcę i dalszego na nim zarobkowania.

Jednym z rozwiązań, które umożliwia twórcy korzystanie ze stworzonego przez siebie dzieła pomimo przeniesienia praw autorskich do niego, jest zawarcie umowy przeniesienia autorskich praw majątkowych ograniczonej terminem.

Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych, zgodnie z ustawą o prawie autorskim, powinna zostać sporządzona na piśmie pod rygorem nieważności. Oznacza to, że brak formy pisemnej umowy spowoduje, że przeniesienie praw autorskich nie wywoła skutku prawnego w postaci „sprzedania” praw do utworu.

Ustawa o prawie autorskim wymaga ponadto, aby umowa przenosząca prawa autorskie wyraźnie wskazywała pola eksploatacji, na których przeniesienie praw autorskich ma nastąpić. Pola eksploatacji, to w uproszczeniu, sposoby korzystania z utworu. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wymienia przykładowy katalog pól eksploatacji, wskazując że takimi polami są m.in. nadawanie, odtwarzanie, zwielokrotnianie czy wystawianie. Przenoszenie praw autorskich jest możliwe również na polach eksploatacji nie wskazanych w prawie autorskim (np. na polu eksploatacji polegającym na wprowadzeniu utworów do sieci telekomunikacyjnych), pod warunkiem, że takie pole eksploatacji jest znane w chwili zawarcia umowy przenoszącej prawa autorskie.

Więcej o tym, czym są pola eksploatacji przeczytasz w artykule: Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych – co powinno się w niej znaleźć?.

Przenoszenie praw autorskich na określony okres czasu

Jak zostało wskazane powyżej, przeniesienie praw autorskich powoduje, co do zasady, że twórca utworu traci prawo do korzystania z utworu i możliwości decydowania o formach korzystania z niego. Jednakże, prawo przewiduje możliwość przenoszenia praw autorskich z ograniczeniem czasowym, co powoduje, że twórca po okresie wskazanym w umowie przenoszenia praw autorskich, odzyskuje prawa do utworu, w tym prawa do korzystania z niego.

Taka sytuacja jest możliwa, jeżeli w umowie przenoszącej prawa autorskie zawarta zostanie klauzula mówiąca o tym, że przeniesienie praw autorskich zostaje dokonane na pewien czas, np. 2 lata.

Taki zapis spowoduje, że nabywca praw autorskich (kupujący) będzie mógł korzystać z praw autorskich wyłącznie w czasie wskazanym w umowie. Przez ten okres, to nabywca będzie mógł decydować o sposobie korzystania z utworu i pobierać wynagrodzenie za korzystanie z utworu.

Przenoszenie praw autorskich – co się dzieje po upływie czasu określonego w umowie?

W tym miejscu powstaje pytanie, co dzieje się z utworem po upływie czasu, na który nastąpiło przeniesienie praw autorskich? Wszystko zależy od umowy, która została zawarta pomiędzy twórcą a nabywcą (kupującym). Jeżeli umowa przenosząca prawa autorskie nie zawiera w tym zakresie szczegółowych postanowień, to z ostatnim dniem okresu, na który nastąpiło przeniesienie praw autorskich, prawa do utworu „wracają” do twórcy bez konieczności zawierania dalszych umów w tym zakresie.

Jeżeli natomiast strony umowy przenoszące prawa autorskie postanowiły, że do „powrotu” praw autorskich do twórcy niezbędne są dalsze czynności lub oświadczenia, należy stanąć na stanowisku, że dopiero dokonanie przewidzianej przez strony czynności spowoduje „powrót” praw do utworu. Wszystko jednak będzie zależne od szczegółowych sformułowań konkretnej umowy.

Przenoszenie praw autorskich a prawa zależne

Pamiętać również należy, że konkretna umowa przenosząca prawa autorskie może zawierać uregulowania w zakresie praw zależnych upoważniające nabywcę (kupującego) prawa autorskie do wykonywania, korzystania i rozporządzania prawami zależnymi (czym są prawa zależne przeczytasz w artyule Inspiracja a opracowanie cudzego utworu – gdzie leży granica?). Innymi słowy, można przewidzieć, że nabywca praw autorskich będzie uprawniony do dokonywania i rozporządzania opracowaniami, modyfikacjami czy adaptacjami utworu (utwory zależne). W takim przypadku konieczne jest określenie, co dzieje się z utworami zależnymi stworzonymi przez nabywcę (kupującego). Umowa przenosząca prawa autorskie może zawierać postanowienia, na mocy których nabywca (kupujący) pomimo upływu okresu, na który prawa autorskie zostały przeniesione, może być uprawniony do dalszego korzystania z utworów zależnych. Strony umowy przenoszącej prawa autorskie mogą również postanowić, że nabywca (kupujący) praw autorskich po upływie okresu przeniesienia praw nie będzie uprawniony do korzystania z utworów zależnych.

Podsumowując, przenoszenie praw autorskich z ograniczeniem czasowym jest korzystne z punktu widzenia twórcy, jeżeli jego intencją jest zachowanie możliwości korzystania z utworu po pewnym czasie. Pamiętać jednakże należy o starannym sformułowaniu umowy przenoszącej prawa autorskie, tak aby określała ona wszystkie przesłanki przeniesienia praw autorskich.

***

Masz dodatkowe pytania? Potrzebujesz pomocy przy tworzeniu umowy? Skorzystaj z konsultacji prawnych online.

Fot.:  freestocks.org on Unsplash