Jakie koszty uzyskania przychodów z praw autorskich stosować w 2018 roku?

Ewelina Rautszko w artykule z 28 grudnia 2017 r. informowała o ważnych zmianach w zasadach stosowania 50% kosztów uzyskania przychodów dla twórców. Wprowadzone z dniem 1 stycznia 2018 r. zmiany znacznie ograniczyły krąg podmiotów, do których mają zastosowanie 50% koszty uzyskania przychodów z praw autorskich. Co teraz mają zrobić przedsiębiorcy nabywający prawa autorskie od twórców? Czy mają prawo do zastosowania 20% kosztów uzyskania przychodów? O tym będzie mowa w poniższym artykule.

Koszty uzyskania przychodów z praw autorskich w 2018 roku – w czym leży problem?

Wprowadzone z dniem 1 stycznia 2018 r. zmiany spowodowały ogromne komplikacje u przedsiębiorców, którzy korzystają z praw autorskich osób nieprowadzących działalności gospodarczej. Do tej pory sytuacja była klarowna – jeżeli przedmiotem zawartej umowy o dzieło był utwór w rozumieniu prawa autorskiego, zastosowanie miały 50% koszty uzyskania przychodów (z pewnymi ograniczeniami dotyczącymi łącznej kwoty przychodów z praw autorskich).

Zamknięty katalog działalności zawartych w art. 22 ust. 9b ustawy o PIT spowodował nie tylko wiele wątpliwości interpretacyjnych w zakresie odpowiedzi na pytanie, czy dane prawo autorskie korzysta, czy nie korzysta z 50% kosztów uzyskania przychodów, ale także bez odpowiedzi pozostawił pytanie, jakie mamy zastosować koszty uzyskania przychodów, gdy jesteśmy pewni, że nabywanego przez nas utworu w rozumieniu prawa autorskiego nie ma w tym katalogu. Próżno szukać jasnej odpowiedzi na to pytanie także w wyjaśnieniach ustawodawcy, czy ze strony Ministerstwa Finansów. Jak zatem możemy się tego dowiedzieć? Wydaje się, że jedynym rozwiązaniem pozostaje dokonać wykładni ustawy o PIT oraz dotychczasowej praktyki organów podatkowych.

Przychód  z praw autorskich a przychód z umowy o dzieło – dwa odrębne źródła przychodów

Z praktycznego punktu widzenia umowy o przeniesienie praw autorskich często mają tytuł „umowa o dzieło”. Powoduje to u wielu przedsiębiorców współpracujących z twórcami przekonanie, że w sytuacji, w której nie mamy 50% kosztów uzyskania przychodów, będziemy mogli stosować 20% koszty uzyskania przychodów – właściwe dla umów o dzieło. To przekonanie zdaje się jednak nie mieć podstaw ustawowych.

Prawodawca w ustawie o PIT rozdziela m.in. dwa źródła przychodów – umowy o dzieło (działalność wykonywana osobiście – art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT) oraz prawa autorskie (prawa majątkowe, art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT). Analizując przepisy dalej, za przychód:

• z działalności wykonywanej osobiście, ustawodawca uznaje przychód uzyskany na podstawie umowy o dzieło wyłącznie od przedsiębiorcy, w sytuacji, gdy takie dzieło nie było wykonane w ramach prowadzonej przez zleceniobiorcę działalności gospodarczej (art. 13 pkt 8 ustawy o PIT).
• z praw majątkowych, ustawodawca uznaje w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw. Generalnie do przychodu z praw autorskich stosuje się 50% koszty uzyskania przychodu zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT pod warunkiem, że prawo autorskie mieści się w zamkniętym katalogu działalności wskazanym w art. 22 ust. 9b ustawy o PIT

Umowa o dzieło i prawa autorskie – dwa odrębne źródła kosztów uzyskania przychodów

Do każdego z powyższych źródeł przychodu zastosowanie mają odrębne przepisy dotyczące kosztów ich uzyskania. Mamy bowiem do czynienia:

• przy umowach o dzieło, stosuje się 20% koszty uzyskania przychodów zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 4 ustawy o PIT.
• przy umowach dotyczących praw autorskich, stosuje się 50% koszty uzyskania przychodu zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT pod warunkiem, że prawo autorskie mieści się w zamkniętym katalogu działalności wskazanym w art. 22 ust. 9b ustawy o PIT. W sytuacji, gdy prawo autorskie nie mieści w zamkniętym przedmiocie działalności, o którym mowa w art. 22 ust. 9b ustawy o PIT, w ocenie Krajowej Informacji Skarbowej, organowi Ministerstwa Finansów, zastosowanie mają tzw. koszty faktycznie poniesione zgodnie z art. 22 ust. 10 ustawy o PIT (tj. z praktycznego punktu widzenia, brak jest koszów).

Warto w tym miejscu dodać, że zdaniem organów podatkowych:

„forma stosunku prawnego, w ramach którego wykonane są prace twórcze, nie ma znaczenia dla kwalifikacji prac twórczych w zakresie normy kosztów uzyskania przychodów w wysokości 50%. Wynagrodzenie wypłacone twórcom z tytułu praw autorskich w tym również z odpłatnego zbycia tych praw, z reguły będzie stanowiło dla tych osób przychody z praw autorskich, o których mowa w art. 18 ww. ustawy” (interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, z dnia 14.08.2013 r., sygn. IBPBII/1/415-548/13/MK).

Koszty uzyskania przychodów z praw autorskich w 2018 roku – podsumowanie

Mając powyższe na uwadze, że w przypadku, gdy do tej pory nabywaliśmy utwór w rozumieniu prawa autorskiego, który zgodnie z nowymi przepisami już nie korzysta z 50% kosztów uzyskania przychodów, niestety nie możemy stosować 20% kosztów uzyskania przychodów. Wydaje się zatem, że z praktycznego punktu widzenia, dla części utworów, nie będziemy mogli stosować żadnych kosztów uzyskania przychodów. Do tej sytuacji część przedsiębiorców może być już jednak przyzwyczajona, gdyż zgodnie z dotychczas obowiązującymi zasadami, po przekroczeniu pewnej puli przychodów, odstępowało się naliczania kosztów uzyskania przychodów.

Niemniej, czy taki był jednak zamysł ustawodawcy wprowadzającego zmiany? Czy rzeczywiście chciał on pogorszyć sytuację części twórców, których nie objął krytykowanym przez wiele środowisk zamkniętym katalogiem działalności, do których mają zastosowanie 50% koszty uzyskania przychodów? Czy jest jakieś rozwiązanie tej sytuacji, które umożliwia stosowanie przynajmniej 20% kosztów uzyskania przychodów? Czy może wskazany tok wykładni przepisów ustawy jest błędny i zdaniem prawodawcy powinno się dokonać bardziej korzystnej interpretacji przepisów dla osób współpracujących z twórcami?

Na wszystkie te pytania przedsiębiorcy wyczekują odpowiedzi ze strony ustawodawcy lub organów podatkowych. Być może na część z nich uzyskamy ją już niedługo analizując indywidualne interpretacje podatkowe wydane przez Krajową Administrację Skarbową. Pierwsze z nich powinny pojawić się już niebawem.

***

Photo by Eddy Klaus on Unsplash