Prawo do pseudonimu artystycznego
Czy pseudonim artystyczny jest chroniony przez prawo autorskie? Czy dwoje artystów działających w tej samej branży artystycznej może posługiwać się takim samym pseudonimem? I wreszcie – jak najefektywniej zabezpieczyć pseudonim artystyczny przed nielegalnym kopiowaniem? Prawo do pseudonimu artystycznego – komu przysługuje?
Pseudonim artystyczny jako przedmiot prawa autorskiego
Każdy artysta powinien wiedzieć, że – co do zasady – nazwy i krótkie związki słów (w tym pseudonimy artystyczne) nie podlegają ochronie prawa autorskiego:
powiedzenia (…), podobnie jak słowa, idiomy czy przysłowia należą do domeny publicznej i każdy ma prawo korzystania z nich [wyrok SN z 4 marca 2002 r. V CKN 750/00]
W wyjątkowych przypadkach ochronę prawa autorskiego uzyska tylko taki pseudonim artystyczny, który będzie mógł pochwalić się cechami oryginalności i indywidualności. Niestety, w przypadku krótkich (jedno- lub dwuwyrazowych) wyrażeń wspomniane cechy występują niezwykle rzadko. Dlatego szanse na uznanie pojedynczego oznaczenia typu „Margaret”, „Doda” czy nawet „Novika” za przedmiot prawa autorskiego (utwór) są w praktyce niewielkie.
Pseudonim artystyczny jako znak towarowy
Z pomocą w sprawie ochrony pseudonimu artystycznego przychodzi prawo własności przemysłowej, które umożliwia uzyskanie prawa ochronnego na słowny znak towarowy. Słownym znakiem towarowym może być nawet jedno- lub dwuwyrazowe oznaczenie ale tylko pod warunkiem, że będzie mogło ono pochwalić się zdolnością odróżniającą. Zdolności odróżniającej nie będą posiadały te oznaczenia, których nie da się odróżnić od innych, a więc takie, których struktura nie wykazuje jakichkolwiek cech charakterystycznych.
oznaczenie zostanie uznane za znak towarowy tylko wtedy, gdy będzie spełniać przesłankę zdolności odróżniającej
Pseudonim artystyczny jako dobro osobiste
Pseudonim artystyczny, podobnie jak imię i nazwisko człowieka, należy do dóbr osobistych osoby fizycznej. Do dóbr osobistych człowieka należy również m.in.: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub wizerunek:
dobra osobiste, w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek (…) pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach (art.23 KC)
Uzyskanie ochrony pseudonimu artystycznego jako dobra osobistego człowieka odbywa się w sposób automatyczny. Artysta nie musi dokonywać żadnych formalności, aby jego pseudonim artystyczny stał się dobrem osobistym chronionym przez prawo. Czy to oznacza, że na przepisy o ochronie dóbr osobistych może powoływać się każdy artysta, którego pseudonim artystyczny został skopiowany? Powoływać – może. Nie zawsze jednak owe „kopiowanie” zostanie uznane za naruszenie dóbr osobistych. Dlaczego? Aby udowodnić naruszenie dóbr osobistych (prawa do pseudonimu artystycznego) konieczne je wykazanie bezprawności naruszenia. W sytuacji wykorzystywania przez dwóch artystów tego samego pseudonimu artystycznego nie zawsze będzie można mówić o bezprawności. Dlaczego? Dlatego, że czynem bezprawny jest tylko działanie wyraźnie sprzeczne z prawem lub z zasadami współżycia społecznego. Bezprawność nie jest i nie może być subiektywnym odczuciem artysty. Ostatecznej oceny bezprawności dokonuje w każdym przypadku niezawisły sąd.
Pseudonim artystyczny jako imię lub nazwa miasta
W ocenie sporu pomiędzy artystami posługującymi się tym samym pseudonimem artystycznym warto wziąć pod uwagę również to, czy nazwa, z którą kojarzony jest dany artysta, nie jest przypadkiem.. popularnym żeńskim imieniem („Margaret” to imię żeńskie, angielska wersja polskiego imienia Małgorzata), nazwą popularnej kreskówki dla dzieci („Maya”) lub… określeniem miasta czy rzeki („Doda” to zarówno nazwa miasta, jak i rzeki w regionie Jammu w Indiach). Nazwy potoczne (np. imiona) należą do domeny publicznej i mogą być swobodnie wykorzystywane przez każdego.
Zależy Ci na zapewnieniu Twojej nazwie artystycznej możliwie najszerszej ochrony prawnej? Zadbaj o nadanie jej odpowiedniej zdolności odróżniającej i postaraj się o uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy w Urzędzie Patentowym RP.
***
Zobcaz także:
- Prawna ochrona marki osobistej czyli nazwisko jako znak towarowy
- Ochrona marki osobistej. Znak towarowy – najlepszy sposób na ochronę marki osobistej?
Fot.: DESIGNECOLOGIST on Unsplash