Wycena własności intelektualnej – wyniki ankiety pilotażowej
Badanie Wycena własności intelektualnej było prowadzone przez jeden miesiąc (25/02/2016-25/03/2016). W badaniu wzięło udział ponad 30 osób. W części zawierającej niebieskie elementy pytaliśmy o ogólne doświadczenia wyceny efektów pracy twórczej / innowacyjności. W badaniu wzięli udział głównie mikroprzedsiębiorcy (przedsiębiorcy samodzielni lub zatrudniający do 10 osób) i ponadto osoby związane z instytucjami kultury lub edukacji.
Wycena własności intelektualnej i innych składników kojarzonych z kreatywnością i innowacyjnością jest dla tych przedsiębiorców bardzo ważna lub ważna.
Większość badanych odpowiadała za przeprowadzoną wycenę.
Jako przedmiot wyceny badani najczęściej wskazywali grafikę cyfrową, logotyp, znak towarowy, design, prawa autorskie (rozumiane bądź jako kategoria prawna, bądź jako „umiejętności artystyczne”).
Rozmaitość przedmiotów wyceny jest jednak ogromna – nie tylko ze względu na rozwój dziedzin związanych z kreatywnością i innowacją, ale także dlatego, że nie wszyscy nazywają te same rzeczy w ten sam sposób.
Wycena może być procesem nieskomplikowanym albo podzielonym na etapy – badani równo się pod tym względem podzielili.
Ogólne doświadczenia wyceny były związane głównie ze zwykłym obrotem gospodarczym: zawieraniem jednorazowych umów, ustaleniem cennika, sprzedażą, długofalową współpracą, ewentualnie licencją.
Według doświadczeń badanych wycena nie dotyczyła takich okoliczności jak uzyskanie kredytu bankowego czy zabezpieczenie kredytu lub roszczenia ani (z jednym wyjątkiem) ustaleń między wspólnikami.
Niekiedy doświadczenia te dotyczyły procesu planowania, specjalistycznych usług jak marketing, branding, inwestycje w innowacyjność, a także sytuacji spornych, ubezpieczeń czy podatków.
Zaskakująco często (aż w 5% przypadków) badani wskazywali jako okoliczność wyceny nagrody pieniężne.
W części poniżej pytaliśmy o jedno konkretne doświadczenie wyceny efektów pracy twórczej / innowacyjności.
Badani znów najczęściej wskazywali jako jeden (wybrany do szczegółowej analizy) przedmiot wyceny: grafikę cyfrową, logotyp, design, prawa autorskie do utworu.
Dość często pojawiały się także wynalazek i know-how. W drugiej części badania nie wzięło udziału zaledwie kilka osób spośród tych, które wypełniły pierwszą (ogólną) część ankiety.
Nikt spośród badanych nie wskazał sporu sądowego jako okoliczności wyceny – być może dlatego ani razu nie pojawiła się odpowiedź, że proces wyceny trwał latami.
Najczęściej wycena trwała dni lub godziny, a więc przebiegała bardzo sprawnie. Wpływ na szybkość tego procesu mogło mieć to, że badani to przede wszystkim samodzielni mikroprzedsiębiorcy.
Okoliczności wybranej wyceny to najczęściej znów zwykły obrót gospodarczy: zawieranie umów na jednorazową współpracę, sprzedaż, licencja, ustalenie ceny/cennika.
Drugą kategorią co do częstości występowania były długotrwała współpraca i specjalistyczne usługi (PR, branding, research & development etc.).
Niekiedy okoliczności wyceny dotyczyły sporu z innym uczestnikiem obrotu, podatkami czy nagrodą pieniężną.
Najczęściej wycena była inicjowana przez naszych badanych lub była to wycena wewnętrzna (to ostatnie jednak tylko w 14% przypadków).
Kompromis osiągnięto w 1/3 badanych przypadków. Często okazywało się w trakcie wyceny, że druga strona mogła narzucić swoje warunki (około 1/5 przypadków).
Najczęściej wycena dawała wynik w postaci określonej kwoty pieniężnej.
W 1/4 przypadków wycena była ustalona jako sposób kalkulacji (być może np. jako procent od sprzedaży czy zysku) lub jako kombinacja kwoty i formuły kalkulacji.
Większość badanych ustalała wycenę poniżej 50.000 złotych.
Biorąc pod uwagę poprzednie pytania, taka wycena zwykle dotyczyła jednorazowych zleceń.
W jednym przypadku jednostkowa wycena wyniosła ponad 1 milion złotych.
Wśród osób, które ustalały wycenę procentową lub jako kombinację tych dwóch, występowały bardzo różne ustalenia.
Prawie wszyscy jednak ustalali udział jako 50% lub mniej.
Zwykle badani oceniali przeprowadzoną wycenę jako po prostu zadowalającą lub doświadczenie przydatne na przyszłość. Rzadziej – jako błąd.
Dla 2/3 badanych wycena była jednorazowa. Część badanych jednak wykorzystała raz dokonaną wycenę w innym celu.
Zdania były bardzo podzielone co do tego, czy wycena dokonana w jednym celu nadaje się do wykorzystania w innym.
Pomoc prawna, jak się okazuje, miała dla badanych osób niewielkie znaczenie.
Większość badanych nie wykorzystała świadomie żadnej ze skatalogowanych metod wyceny.
Wśród wykorzystanych metod przeważała metoda kosztowa, a najrzadziej wskazywano metodę dochodową – wskazywaną przez specjalistów jako najwłaściwszą w tym sektorze.
Wycena własności intelektualnej – podsumowanie wyników ankiety
Badani zwracali nam uwagi na kwestie techniczne związane z samą ankietą (wykorzystano Google Forms, które pozostawiają jednak nieco do życzenia) oraz brak kilku istotnych kategorii (jak np. serwis internetowy).
Bardzo wszystkim dziękujemy za udział w badaniu (nie możemy podziękować imiennie bo nie wiemy, kto się zdecydował)!
Badanie potwierdza, że dostępność tych danych jest niewystarczająca, co może być istotnym utrudnieniem w rozwijaniu gospodarki opartej na wiedzy.
Dlatego mam wielką nadzieję, że badania i bezpłatna publikacja danych w tym zakresie stanie się w Polsce nową normą.
***
zdjęcie autorstwa ty pochodzi z banku zdjęć Fotolia