World IP Day 2024. Jak wykorzystać potencjał biznesowy własności intelektualnej?

Obchodzony dzisiaj, 26 kwietnia, Światowy Dzień Własności Intelektualnej to najlepszy moment aby przypomnieć, jak ważną rolę w rozwoju dzisiejszego świata odgrywa własność intelektualna i podpowiedzieć, jak najlepiej wykorzystać jej potencjał biznesowy © Ochrona i komercjalizacja własności intelektualnej w biznesie. Jak najlepiej wykorzystać potencjał biznesowy własności intelektualnej? Zapraszam do lektury.

Niezależnie od tego czy Twój biznes dopiero „raczkuje”, czy zarządzasz dużym przedsiębiorstwem – na każdym etapie rozwoju biznesu masz do czynienia z własnością intelektualną. Warto rozumieć znaczenie własności intelektualnej i mądrze wykorzystywać jej potencjał biznesowy. W jaki sposób? Dzisiaj opowiem Ci o 4 etapach, które podpowiedzą Ci jak najlepiej wykorzystać potencjał biznesowy własności intelektualnej.

Potencjał biznesowy własności intelektualny w 4 krokach

Do mądrego wykorzystania potencjału własności intelektualnej prowadzą 4 etapy. Jakie?

• Etap 1 to audyt własności intelektualnej, który zakłada „rozejrzenie się wokół” i ustalenie, jakie przedmioty własności intelektualnej już zostały wytworzone w ramach naszego małego lub dużego biznesu’
• Etap 2 to ocena potencjału biznesowego zidentyfikowanej własności intelektualnej;
• Etap 3 to zbudowanie strategia ochrony własności intelektualnej, zaś
• Etap 4 to mądra strategia komercjalizacji własności intelektualnej <3

Poniżej wyjaśnię krótko wszystkie cztery etapy, abyś wiedział/a jak na co dzień pracuję w tej materii z moimi klientami i abyś mógł spróbować samodzielnie przeprowadzić je w swoim biznesie.

Etap 1: audyt IP

Pierwszy etap, od którego warto rozpocząć mądre zarządzanie własnością intelektualną (które w rezultacie ma nas doprowadzić do wykorzystania jej potencjału biznesowego) to tzw. audyt własności intelektualnej (audyt IP) identyfikacja dóbr niematerialnych, które rozwijasz (świadomie bądź nie) w swoim biznesie.

Etap ten zakłada, że w każdym mniejszym lub większym przedsiębiorstwie znajdują się różnego rodzaju przedmioty własności intelektualnej = wytwory ludzkiej kreatywności, które możemy chronić w różny sposób. Kiedy myślisz o swoim biznesie (nawet jeżeli jest to jednoosobowa działalność gospodarcza) to warto przyjrzeć się, jakie działania podejmujesz na co dzień, jakie usługi świadczysz, jakie towary oferujesz oraz odpowiedzieć na pytanie: czy to, co oferujesz lub wytwarzasz w ramach Twojego biznesu, może być zakwalifikowane jako własność intelektualna?

Wszystko to po to, aby ustalić, czy w ramach Twojego biznesu nie powstaje przypadkiem „niezagospodarowany potencjał” własności intelektualnej, który mógłby być komercyjnie wykorzystany.

W praktyce bowiem często wykorzystujemy jedynie część potencjału własności intelektualnej „drzemiącego” w naszych firmach. Pamiętając o tym, że własność intelektualna to realny potencjał komercyjny, warto dokonać dokładnego zbadania jakie przedmioty własności intelektualnej powstają w ramach przedsiębiorstwa oraz czy (i jak) są one chronione.

Ten etap zakłada także weryfikację umów: zarówno tych zawieranych wewnątrz organizacji z naszymi pracownikami i współpracownikami, jak i umów z naszymi klientami czy kontrahentami 

Audyt IP, którego częścią jest weryfikacja umów, ma dostarczyć nam informacje o tym, w jaki sposób już teraz zarządzasz własnością intelektualną w Twojej firmie i czy przypadkiem „zbyt łatwo” nie pozbywasz się własności intelektualnej poprzez chętne zawieranie umów np. przenoszących autorskie prawa majątkowe na klientów bądź podwykonawców. 

Etap ten zakłada również analizę „aktualności” przedmiotów własności intelektualnej obecnej w firmie. To dobry moment na to, aby sprawdzić, czy przypadkiem określone prawo (np. wynikające np. z rejestracji) nie wygasło z powodu upływu określonego czasu lub z powodu braku uiszczenia obowiązkowych opłat za ochronę (bądź za jej przedłużenie). 

Finalnie więc w ramach tego etapu powinna zostać przeprowadzona:

• analiza wytwarzanych towarów bądź świadczonych usług,
• analiza stanu prawnego przedsiębiorstwa, w tym zawartych (i zawieranych) umów,
• weryfikacja ważności posiadanych przez przedsiębiorstwo praw własności intelektualnej oraz 
• ocena ryzyka ich potencjalnych naruszeń.

Wszystko po to, aby stworzyć „mapę IP”, która ma – finalnie – doprowadzić do zbudowania uporządkowanego portfela praw IP.

Potrzebujesz pomocy w przeprowadzeniu audytu IP? Skontaktuj się z nami.

Etap 2: Analiza rynku i ocena potencjału biznesowego

Na tym etapie ważna jest analiza potrzeb rynku i – po ich poznaniu – ocena potencjału biznesowego przedmiotów własności intelektualnej, które zostały zidentyfikowane i uporządkowane w Etapie 1, podczas tzw. audytu IP.

Na tym etapie pomocne będą wszelkiego rodzaju analizy rynkowe i raporty potrzeb konsumentów, a także – wszelkiego rodzaju wywiady i rozmowy z potencjalnymi klientami o ich potrzebach i oczekiwaniach.

Wszystko po to, aby sprawdzić, czy w Twojej firmie nie znajdują się rozwiązania bądź dobra niematerialne, którego akurat potrzebują Twoi obecni bądź przyszli klienci.

Etap 3: Strategia ochrony własności intelektualnej

Po Etapie 1, w którym dokonaliśmy audytu własności intelektualnej i stworzyliśmy mapę IP tych składników własności intelektualnej, które już wytwarzamy w ramach biznesu oraz tych składników IP, które chcielibyśmy rozwijać w przyszłości, oraz po Etapie 2 – analizie rynku – jesteśmy gotowi do przystąpienia do Etapu 3, czyli zbudowania strategii ochrony własności intelektualnej.

Zanim jednak omówimy Etap 3 warto najpierw odpowiedzieć na pytanie dlaczego to ważne, aby – przed przystąpieniem do etapu 3 – przejść przez etap 1 i 2? 

Dlatego, że do stworzenia mądrej strategii ochrony własności intelektualnej potrzebujesz informacji niezbędnych do podjęcia dobrych decyzji: co i dlaczego chcesz chronić. Informacje te dostarczyć powinien Ci Etap 1 i Etap 2. Bez tych informacji nie stworzysz skutecznej strategii ochrony własności intelektualnej opartej na mocnych fundamentach. 

W ramach biznesu możesz wytwarzać różnego rodzaje przedmioty własności intelektualnej. Nie oznacza to jednak, że wszystkie one powinny być chronione w takim samym stopniu i w taki sam sposób. Po dokonaniu analizy danych uzyskanych podczas Etapu 1 i Etapu 2 warto podjąć świadomą decyzję co do tego, które ze składników IP są dla Twojego biznesu kluczowe, tj. które mają największy potencjał biznesowy i dadzą potencjalnie największy zysk z komercjalizacji. To właśnie te “kluczowe” składniki IP powinny być świadomie, możliwie mocno chronione.

Potrzebujesz pomocy w zbudowaniu strategii ochrony IP? Zapraszam do kontaktu.

Własność intelektualna może być chroniona przy pomocy trzech filarów:

• prawa autorskiego tj. przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych;
• prawa własności przemysłowej, tj. przepisów ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej;
• przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Filar #1 Prawo autorskie

Prawo autorskie chroni każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci. Prawo autorskie chroni wszystkie przejawy twórczej działalności człowieka, niezależnie od ich wartości, przeznaczenia czy sposobu wyrażenia. Co istotne, ochrona następuje w sposób automatyczny, twórca nie musi dokonywać żadnych formalności, aby zapewnić ochronę swojemu wytworowi. Prawa autorskie powstają na rzecz twórcy – osoby, która wniosła wkład twórczy do utworu, stworzyła utwór.

Warto o tym pamiętać szczególnie wtedy, gdy korzystamy ze wsparcia podwykonawców – aby wytwarzana przez nich własność intelektualna była naszą „własnością” musimy ją nabyć. Ochrona prawnoautorska rozpoczyna się z chwilą ustalenia (uzewnętrznienia) utworu, trwa przez całe życie  twórcy i wygasa po upływie 70 lat od daty jego śmierci. Po upływie 70-letniego okresu ochrony utwór przechodzi do tzw. domeny publicznej.

Zobacz także: Domena publiczna – jedyna taka baza bezpłatnych zasobów do bezpiecznego i swobodnego wykorzystywania

Filar #2 Prawo własności przemysłowej

Ochrona przewidziana przez prawo własności przemysłowej – chociaż wymagająca działań rejestracyjnych i uiszczenia opdpowiednich opłat – w wielu przypadkach jest zdecydowanie „mocniejsza” niż ta przewidziana przez prawo autorskie. W odróżnieniu od prawa autorskiego – prawa własności przemysłowej są nadawane poprzez odpowiednio uprawniony urząd – w Polsce takim urzędem jest Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskie – na określony czas i na określonym terytorium. Najpopularniejsze prawa własności przemysłowej to: patent na wynalazek, wzór użytkowy, znak towarowy i wzór przemysłowy. 

W przypadku “kluczowych” składników IP warto rozważyć ich ochronę właśnie przy pomocy prawa własności przemysłowej (często dla wzmocnienia w/w ochrony prawnoautorskiej).

Filar #3 Ochrona know-how

A co z ochroną know-how? W ramach każdego biznesu powstają ważne gospodarczo informacje, które nie mogą być zakwalifikowane ani do kategorii przedmiotów prawa autorskiego, ani do kategorii praw własności przemysłowej. Te ważne dla biznesu informacje (zwane często właśnie jako know-how) mogą być chronione jako tzw. tajemnica przedsiębiorcy, której definicję znajdziemy w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Za “tajemnicę przedsiębiorstwa” mogą być uznane różnego rodzaju nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których podjęto niezbędne działania w celu zachowania ich poufności. 

Aby chronić know-how, warto zadbać o odpowiednie umowy o zachowaniu poufności i świadomie zarządzać informacjami, którymi biznes dzieli się publicznie.  

Aby dowiedzieć się więcej na temat trzech filarów ochrony własności intelektualnej koniecznie zobacz także: nagranie webinaru „Własność intelektualna w Twojej firmie. Prawo autorskie a narzędzia AI” :

Etap 4: Strategia komercjalizacji własności intelektualnej

Potencjał biznesowy własności intelektualnej

W dzisiejszym świecie biznesu przewaga konkurencyjna coraz częściej opiera się na umiejętnym zarządzaniu własnością intelektualną i wykorzystywaniu jej potencjału biznesowego. Dzieje się tak dlatego, że obecnie przewaga konkurencyjna nie zależy już – tak jak kiedyś – od wielkości danego przedsiębiorstwa lecz od poziomu wykorzystywanej technologii i umiejętnego zarządzania potencjałem intelektualnym.

Wielcy współczesnego świata biznesu doskonale rozumieją, że w wyścigu o tytuł prekursora innowacji niezwykle ważną bronią jest ochrona własności intelektualnej. Czas najwyższy, aby i mniejsi gracze rynkowi zaczęli umiejętnie korzystać z możliwości, które oferuje im świadome zarządzanie własnością intelektualną.

Mam nadzieję, że obchodzony dzisiaj Światowy Dzień Własności Intelektualnej będzie dla wszystkich przedsiębiorców dobrą motywacją do przyjrzenia się potencjałowi biznesowemu własności intelektualnej i do podjęcia decyzji o jego wykorzystaniu <3

Potrzebujesz pomocy w wykorzystaniu potencjału biznesowego IP? Zapraszam do kontaktu.

Zobacz także: nagranie webinaru: „Jak zarządzać własnością intelektualną i zwiększać jej wartość?”

***

Szukasz wzoru umowy o dzieło z przeniesieniem autorskich praw majątkowych?

Szukasz wzoru umowy o świadczenie usług z opcjonalnym przeniesieniem autorskich praw majątkowych? Zajrzyj do sklepu ze wzorami umów <3

Newsletter dla kreatywnych czyli bądź na bieżąco

Jesteś twórcą? Temat umów, budowania mocnych relacji biznesowych i prawa własności intelektualnej jest dla Ciebie ważny? Chcesz jako pierwszy dowiadywać się o najnowszych materiałach w bazie wiedzy, webinarach i szkoleniach? Zapraszam Cię do zapisania się do Newslettera dla kreatywnych! ❤

Zobacz także:

• Wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich – o czym warto wiedzieć?
• „Wycena praw autorskich. Jak wyceniać swoją pracę twórczą?” – nagranie z webinaru 
• Prawna ochrona marki osobistej. Prawo do firmy a znak towarowy.
• Prawna ochrona Twojej marki – zapraszam do wysłuchania wywiadu

fot.: Maksym Ostrozhynskyy on Unsplash