Audyt IP czyli 4 kroki do wykorzystania potencjału biznesowego własności intelektualnej w Twojej firmie
„Intellectual property is the oil of the 21st century” – ten ważny dla mnie cytat autorstwa Marka Getty’ego, współzałożyciela i prezesa Getty Images, podkreśla kluczową rolę, jaką własność intelektualna (IP) odgrywa we współczesnym rozwoju gospodarczym i technologicznym. To porównanie własności intelektualnej do ropy uwydatnia, że własność intelektualna – podobnie jak ropa, która napędzała rewolucję przemysłową – jest dziś ważnym zasobem strategicznym, stymulującym innowacje, wzrost gospodarczy i konkurencyjność każdej firmy. Jak skutecznie wykorzystać potencjał biznesowy własności intelektualnej? O tym w dzisiejszym materiale.
Niezależnie od tego czy Twój biznes dopiero „raczkuje”, czy zarządzasz dużym przedsiębiorstwem – na każdym etapie rozwoju biznesu masz do czynienia z własnością intelektualną. Warto rozumieć znaczenie własności intelektualnej i wykorzystywać jej potencjał biznesowy. W jaki sposób?
Dzisiaj opowiem Ci o 4 krokach prowadzących do wykorzystania potencjału biznesowego własności intelektualnej. To, czy rzeczywiście umiejętnie wykorzystasz potencjał biznesowy własności intelektualnej zależy jednak nie tylko od tego, jak uważnie zapoznasz się z tym materiałem ale przede wszystkim – jak tę wiedzę zastosujesz w praktyce.
Potrzebujesz rozmowy ze specjalistą z zakresu audytu IP? Pamiętaj, że możesz skontaktować się ze mną i porozmawiać podczas konsultacji prawnych online.
Potencjał biznesowy własności intelektualnej w 4 krokach
Czy wiesz, że do wykorzystania biznesowego potencjału własności intelektualnej prowadzą 4 kroki. Jakie?
- Krok 1 to gruntowny przegląd posiadanych aktywów niematerialnych w celu zidentyfikowania i dokonania oceny istniejących w biznesie aktywów własności intelektualnej – to krok niezbędny do tego, aby móc zrealizować kolejne etapy;
- Krok 2 to ocena potencjału biznesowego zidentyfikowanej własności intelektualnej;
- Krok 3 to zbudowanie strategia ochrony własności intelektualnej, zaś
- Krok 4 to stworzenie skutecznej strategii komercjalizacji własności intelektualnej i wprowadzenie jej „w życie”.
4 kroki do wykorzystania biznesowego potencjału IP w Twojej firmie
Krok #1 Przegląd i identyfikacja IP
Pierwszy krok, od którego należy rozpocząć zarządzanie własnością intelektualną (które w rezultacie ma nas doprowadzić do wykorzystania jej potencjału biznesowego) to etap przeglądu i identyfikacji przedmiotów własności intelektualnej istniejących lub rozwijanych w biznesie – gruntowy przegląd i identyfikacja wszystkich dóbr niematerialnych rozwijanych (świadomie bądź nie) w organizacji.
Krok #1 zakłada, że w każdym mniejszym lub większym przedsiębiorstwie znajdują się różnego rodzaju przedmioty własności intelektualnej = wytwory ludzkiej kreatywności, które możemy chronić i wykorzystać. Czy to, co firma oferuje lub wytwarza, może być zakwalifikowane jako własność intelektualna?
Wszystko to po to, aby ustalić, czy w ramach biznesu nie powstaje przypadkiem „niezagospodarowany potencjał” własności intelektualnej, który mógłby być komercyjnie wykorzystany.
W praktyce bowiem najczęściej wykorzystujemy jedynie część potencjału własności intelektualnej „drzemiącego” w naszych firmach. Pamiętając o tym, że własność intelektualna to realny potencjał biznesowy, warto dokonać dokładnego zbadania jakie przedmioty własności intelektualnej istnieją lub są rozwijane w ramach przedsiębiorstwa oraz czy (i jak) są one chronione.
Krok #1 zakłada także weryfikację umów: zarówno tych zawieranych wewnątrz organizacji z pracownikami i współpracownikami, jak i umów z klientami czy zewnętrznymi partnerami/ kontrahentami.
Częścią kroku #1 jest również weryfikacja umów, która ma dostarczyć informacje o tym, w jaki sposób już teraz firma identyfikuje i zarządza własnością intelektualną oraz odpowiedzieć na pytanie, czy przypadkiem „zbyt łatwo” nie organizacja nie pozbywa się własności intelektualnej poprzez chętne zawieranie umów np. przenoszących autorskie prawa majątkowe na klientów bądź podwykonawców.
Krok #1 zakłada również analizę „aktualności” przedmiotów własności intelektualnej obecnych w organizacji. Taka analiza pozwala ustalić, czy zidentyfikowane prawo własności intelektualnej (wynikające np. z rejestracji) nie wygasło z powodu upływu określonego czasu lub z powodu braku uiszczenia obowiązkowych opłat za ochronę (bądź za jej przedłużenie).
Finalnie więc w ramach kroku #1 powinien zostać przeprowadzony:
- gruntowny przegląd istniejących lub rozwijanych w organizacji przedmiotów własności przemysłowej;
- gruntowna analiza stanu prawnego przedmiotów własności intelektualnej, w tym weryfikacja aktualności posiadanych przez organizację praw własności intelektualnej
- ocena ryzyka ich potencjalnych naruszeń.
Wszystko po to, aby stworzyć „mapę istniejących praw IP w organizacji”, która finalnie ma doprowadzić do zbudowania uporządkowanego portfela praw własności intelektualnej.
Potrzebujesz pomocy w przeprowadzeniu audytu IP? Skontaktuj się z nami.
Krok #2 Analiza rynku i ocena potencjału biznesowego IP
W kroku #2 przeprowadzana jest ocena potencjału biznesowego zidentyfikowanych podczas kroku #1 przedmiotów własności intelektualnej.
W celu dokonania oceny potencjału biznesowego zidentyfikowanych przedmiotów własności intelektualnej pomocne mogą okazać się wszelkiego rodzaju analizy rynkowe i raporty potrzeb konsumentów, a także – wszelkiego rodzaju wywiady i rozmowy z potencjalnymi klientami o ich potrzebach i oczekiwaniach.
Wszystko po to, aby sprawdzić, czy w organizacji nie znajdują się rozwiązania bądź dobra niematerialne, których potrzebują obecni bądź przyszli klienci.
Krok #3 Strategia ochrony własności intelektualnej
Po kroku #1, w którym dokonaliśmy przeglądu istniejących przedmiotów własności oraz po kroku #2, który polegał na ocenie potencjału biznesowego zidentyfikowanych przedmiotów IP następuje krok #3, czyli zbudowania strategii ochrony własności intelektualnej.
Dlaczego strategia ochrony własności intelektualnej to dopiero krok #3?
Dlatego, że do stworzenia skutecznej strategii ochrony własności intelektualnej potrzebujesz informacji niezbędnych do podjęcia dobrych decyzji: co i dlaczego chcesz chronić. Informacje niezbędne do podjęcia dalszych decyzji ma za zadanie dostarczyć Ci krok #1 i krok #2. Bez tych danych nie ma możliwości stworzenia skutecznej strategii ochrony własności intelektualnej opartej na mocnych fundamentach.
W ramach biznesu możesz wytwarzać różnego rodzaje przedmioty własności intelektualnej. Nie oznacza to jednak, że wszystkie one powinny być chronione w takim samym stopniu i w taki sam sposób. Po dokonaniu analizy danych uzyskanych podczas przeprowadzania kroku #1 i kroku #2 można podjąć świadomą decyzję co do tego, które ze zidentyfikowanych składników IP są dla rozwoju biznesu kluczowe, tj. które mają największy potencjał biznesowy i dadzą potencjalnie największy zysk z komercjalizacji. To właśnie te “kluczowe” składniki IP powinny być świadomie, możliwie mocno i skutecznie chronione.
Potrzebujesz pomocy w zbudowaniu strategii ochrony IP? Zapraszam do kontaktu.
Własność intelektualna może być chroniona przy pomocy trzech „narzędzi”- filarów IP:
- przepisów prawa autorskiego;
- przepisów prawa własności przemysłowej;
- przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Filar #1 Prawo autorskie
Prawo autorskie chroni każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci. Prawo autorskie chroni wszystkie przejawy twórczej działalności człowieka, niezależnie od ich wartości, przeznaczenia czy sposobu wyrażenia. Co istotne, ochrona następuje w sposób automatyczny, twórca nie musi dokonywać żadnych formalności, aby zapewnić ochronę swojemu wytworowi. Prawa autorskie (autorskie prawa osobiste i majątkowe) powstają na rzecz twórcy – osoby, która wniosła wkład twórczy do utworu, stworzyła utwór.
Zobacz także: 7 najważniejszych zasad prawa autorskiego (nie tylko) dla twórców
Warto o tym pamiętać szczególnie wtedy, gdy korzystasz ze wsparcia podwykonawców – aby wytwarzana przez nich własność intelektualna była „własnością” organizacji konieczne jest jej świadome nabycie (zobacz także: Umowy prawa autorskiego w sektorze kreatywnym).
Ochrona prawa autorskiego rozpoczyna się z chwilą ustalenia (uzewnętrznienia) utworu, trwa przez całe życie twórcy i wygasa po upływie 70 lat od daty jego śmierci. Po upływie 70-letniego okresu ochrony utwór przechodzi do tzw. domeny publicznej.
Zobacz także:
- Domena publiczna – jedyna taka baza bezpłatnych zasobów do bezpiecznego i swobodnego wykorzystywania
- Jak długo trwa ochrona prawa autorskiego?
Filar #2 Prawo własności przemysłowej
Ochrona przedmiotów własności intelektualnej oferowana przez prawo własności przemysłowej – chociaż wymagająca działań rejestracyjnych i uiszczenia odpowiednich opłat – w wielu przypadkach jest zdecydowanie „mocniejsza” niż ta przewidziana przez prawo autorskie. W odróżnieniu od prawa autorskiego – prawa własności przemysłowej są nadawane poprzez odpowiednio uprawniony urząd – w Polsce takim urzędem jest Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskie – na określony czas i na określonym terytorium. W przeciwieństwie do przedmiotów prawa autorskiego – istnieje rejestr przedmiotów własności przemysłowej, dzięki któremu można nie tylko zidentyfikować dane prawo, ale również jego właściciela.
Najpopularniejsze prawa własności przemysłowej to: patent na wynalazek, wzór użytkowy, znak towarowy i wzór przemysłowy.
W przypadku “kluczowych” składników IP warto rozważyć ich ochronę właśnie przy pomocy prawa własności przemysłowej (często dla wzmocnienia w/w ochrony prawej).
Filar #3 Ochrona know-how
A co z ochroną ważnych gospodarczych informacji, które nie stanowią jednak ani przedmiotów prawa autorskiego, ani nie są możliwe do ochrony jako przedmioty własności przemysłowej, czyli z know-how?
W ramach każdego biznesu powstają ważne gospodarczo informacje, które nie mogą być zakwalifikowane ani do kategorii przedmiotów prawa autorskiego, ani do kategorii praw własności przemysłowej. Te ważne dla biznesu informacje (zwane często właśnie jako know-how) mogą być chronione jako tzw. tajemnica przedsiębiorcy, której definicję znajdziemy w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Za “tajemnicę przedsiębiorstwa” mogą być uznane różnego rodzaju nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których podjęto niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.
Aby chronić know-how, warto zadbać o odpowiednie umowy o zachowaniu poufności i świadomie zarządzać informacjami, którymi biznes dzieli się publicznie.
Aby dowiedzieć się więcej na temat trzech filarów ochrony własności intelektualnej koniecznie zobacz także: nagranie webinaru „Własność intelektualna w Twojej firmie. Prawo autorskie a narzędzia AI” :
Krok #4 Strategia komercjalizacji własności intelektualnej
Jeżeli wcześniejsze etapy zostały przeprowadzone prawidłowo, krok #4 – zbudowanie strategii komercjalizacji własności intelektualnej – może przynieść biznesowi konkretne korzyści finansowe. Popularnymi sposobami komercjalizacji własności intelektualnej są m.in.:
- sprzedaż praw własności intelektualnej (autorskich praw majątkowych czy przedmiotów własności przemysłowej),
- udzielanie licencji na korzystanie z praw,
- wniesienie dobra/prawa do spółki kapitałowej (jako wkładu niepieniężnego) czy
- tzw. franczyza, która zakłada przepływ know-how (np. wypracowanej wcześniej metody sprzedażowej) od franczyzodawcy do franczyzobiorcy.
Z tego ostatniego sposobu z powodzeniem korzysta chociażby największa sieć restauracji typu fast food na świecie mająca 32 tys. lokali w 118 krajach – McDonald’s. Okazuje się, że ponad 75% restauracji McDonald’s jest własnością prowadzących je franczyzobiorców, co ogranicza ryzyko związane z ekspansją i zapewnia firmie długotrwałe umowy najmu.
Najpopularniejszym obecnie sposobem komercjalizacji własności intelektualnej są licencje rozumiane jako udzielenie zgody na korzystanie z praw w określonym zakresie.
Zobacz także: Jak o prawach autorskich rozmawiać z klientem?
Dużą zaletą licencji jest to, że całość praw własności intelektualnej pozostaje przy uprawnionym. Licencjobiorcy mogą korzystać z danego rozwiązania ale tylko w określonym przez licencjodawcę zakresie.
Zobacz także:
Wykorzystując potencjał biznesowy własności intelektualnej zarabia między innymi Disney, który udostępniania rocznie tysiące licencji – zgód na korzystanie z przedmiotów własności intelektualnej. Na wykorzystywaniu potencjału biznesowego praw własności intelektualnej zarabiają krocie również tacy giganci internetowi jak Facebook, Youtube czy Instagram.
Zobacz także: Na jakiej podstawie Facebook, YouTube i Linkedin korzystają z Twoich treści?
Potencjał biznesowy własności intelektualnej. Podsumowanie
W dzisiejszym świecie biznesu przewaga konkurencyjna coraz częściej opiera się na umiejętnym zarządzaniu własnością intelektualną i wykorzystywaniu jej potencjału biznesowego. Dzieje się tak dlatego, że obecnie sukces w biznesie nie zależy już – tak jak kiedyś – od wielkości danego przedsiębiorstwa, lecz od poziomu wykorzystywanej technologii i umiejętnego zarządzania potencjałem intelektualnym.
Wielcy współczesnego świata biznesu doskonale rozumieją, że w wyścigu o tytuł prekursora innowacji niezwykle ważnym narzędziem jest właśnie własność intelektualna. Czas najwyższy, aby i mniejsi gracze rynkowi zaczęli umiejętnie korzystać z możliwości, które oferuje im świadome zarządzanie własnością intelektualną.
Potrzebujesz pomocy w zbudowaniu strategii wykorzystania potencjału biznesowego własności intelektualnej? Zapraszam do kontaktu: kontakt@lookreatywni.pl
___
- Potrzebujesz bezpiecznego wzoru umowy? 👉 Sprawdź nasze wzory dokumentów
- Potrzebujesz pomocy prawnej? 👉 Skorzystaj z konsultacji prawnych online
- Potrzebujesz szkolenia z własności intelektualnej? 👉 Zapoznaj się z ofertą szkoleniową
fot.: Matt Ridley on Unsplash
Zobacz także: nagranie webinaru: „Jak zarządzać własnością intelektualną i zwiększać jej wartość?”
***
E-book: #TOP 7 najczęściej popełnianych błędów prawnych
Bezpłatny e-book dla twórców: #TOP 7 najczęściej popełnianych błędów prawnych przez twórców w branży kreatywnej to ważna pomoc dla każdego twórcy, który chce działać bezpiecznie na rynku kreatywnym oraz w pełni wykorzystać potencjał własności intelektualnej.
Poznaj najczęściej spotykane błędy twórców działających na co dzień w branży kreatywnej i dowiedz się, jak ich uniknąć.
Zobacz także:
