Umowy prawa autorskiego w sektorze kreatywnym

Opublikowano

Zawieranie umów prawa autorskiego jest nieodłącznym elementem pracy w sektorze kreatywnym. Wcześniej czy później przyjdzie Ci zmierzyć się z umowami prawa autorskiego, dlatego im szybciej dowiesz się czym one są i co powinny zawierać, tym lepiej. Jakie umowy prawa autorskiego powinien znać każdy kreatywny? Czym jest umowa o przeniesienie majątkowych praw autorskich? Czym różni się licencja wyłączna od niewyłącznej? I o czym warto pamiętać zawierając umowę z klientem? Zapraszam do lektury.

Umowy prawa autorskiego

Każdy twórca ma prawo swobodnie podjąć decyzję co do tego czy, z kim i na jakich warunkach chce zawrzeć umowę. Zgodnie z generalną zasadą swobody umów strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie lub zasadom współżycia społecznego (art. 353 (1) KC). W odniesieniu do prawa autorskiego zasada swobody umów doznaje jednak pewnych ograniczeń, o których dowiesz się z dalszej części artykułu. Oto najczęściej spotykane umowy prawa autorskiego:

#1 Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych:

Umowa przenosząca autorskie prawa majątkowe to umowa, dzięki której twórca przenosi na nabywcę autorskie prawa majątkowe do stworzonego przez siebie dzieła. Zakres tych praw określony jest przez treść umowy. Co istotne, umowa przenosząca własność autorskich praw majątkowych musi mieć formę pisemną.

Zobacz także: Umowa o przeniesienie praw autorskich – co powinno się w niej znaleźć? 

#2 Umowa o korzystanie z utworu (umowa licencyjna):

W odróżnieniu od umowy przenoszącej majątkowe prawa autorskie, zawarcie umowy licencyjnej nie prowadzi do nabycia praw autorskich przez osobę trzecią. Udzielający licencji (licencjodawca) cały czas pozostaje właścicielem praw autorskich do utworu. Poprzez umowę licencyjną twórca (licencjodawca) udziela drugiej stronie jedynie upoważnienia do korzystania ze swojego utworu i to w tylko w takim zakresie, jaki został określony w treści umowy.

Twórca może udzielić upoważnienia do korzystania z utworu na wymienionych w umowie polach eksploatacji z określeniem zakresu, miejsca i czasu tego korzystania (art. 67 ust. 1 pr. aut.)

Dwa rodzaje licencji

Prawo autorskie wyróżnia dwa rodzaje licencji:

  • licencję wyłączna;
  • licencję niewyłączną.

Licencja wyłączna daje licencjobiorcy „wyłączność” korzystania z utworu w zakresie określonym przez treść umowy. Udzielając licencji wyłącznej licencjodawca (twórca) zobowiązuje się do nieudzielania licencji do korzystania z utworu w tym samym zakresie innym osobom. Licencja wyłączna może być udzielona tylko w formie pisemnej.

Umowa licencyjna wyłączna wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności (art. 67 ust. 5 pr. aut.)

Licencja niewyłączna. Udzielający licencji niewyłącznej (twórca) może nie tylko sam dalej korzystać z utworu, ale również udzielać dalszych licencji w dowolnym zakresie (również w zakresie udzielonej wcześniej licencji) innym osobom. W odróżnieniu od licencji wyłącznej, licencja niewyłączna może być udzielona w dowolnej formie, np. ustnie.

W odróżnieniu od licencji wyłącznej, licencja niewyłączna nie daje licencjobiorcy wyłączności na korzystanie z utworu w określony w umowie sposób.

Czas trwania umowy licencyjnej

Umowa licencyjna może być zawarta na czas określony lub nieokreślony (bezterminowo). Jeśli ramy czasowe obowiązywania umowy licencyjnej nie zostały określone przez strony w umowie domniemywa się (za art. 66 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych), że umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat. Po upływie tego terminu, prawo do korzystania z utworu automatycznie wygasa.  W celu uniknięcia ewentualnych niejasności warto więc zadbać o dokładne określenie w treści umowy ram czasowych, w których ma obowiązywać licencja.

1. Umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej.

2. Po upływie terminu, o którym mowa w ust. 1, prawo uzyskane na podstawie umowy licencyjnej wygasa. (art. 66 pr. aut.)

Umowa licencyjna może być rozwiązana przy zachowaniu terminów dowolnie określonych przez strony lub (jeśli takie nie zostały ustalone w umowie) terminów określonych przez przepisy ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Ustawowy termin wypowiedzenia umowy licencyjnej wynosi rok naprzód licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło wypowiedzenie. To znaczy, że umowa wypowiedziana na przykład we wrześniu 2020 r. wygaśnie dopiero z końcem 31 grudnia 2021 r. Umowę rozwiązać można również w tzw. trybie szczególnym, w sytuacjach wyraźnie określonych przez umowę lub ustawę.

Licencja a sublicencja

Co do zasady osoba, która nabyła licencję (licencjobiorca) nie może upoważniać innych osób do korzystania z utworu (udzielać tzw. sublicencji). Udzielenie przez licencjobiorcę dalszej licencji (sublicencji) możliwe jest tylko i wyłącznie po uzyskaniu wyraźnej zgody licencjodawcy.

Czas trwania sublicencji jest ograniczony do czasu trwania licencji,  która była podstawą udzielenia sublicencji. Z chwilą wygaśnięcia licencji, wygasa również sublicencja.

Co powinno znaleźć się w umowie prawa autorskiego?

W każdej umowie prawa autorskiego (zarówno tej o przeniesienie autorskich praw majątkowych, jak i umowie licencyjnej) należy precyzyjnie określić pola eksploatacji, na których utwór może być wykorzystywany. Pola eksploatacji to – najprościej mówiąc – sposoby eksploatacji utworu. Zarówno umowa o przeniesienie praw autorskich, jak i umowa licencyjna może dotyczyć tylko i wyłącznie pól eksploatacji znanych w chwili jej zawarcia. Chodzi tutaj o to, aby chronić twórcę przed przeniesieniem na osobę trzecią nadmiaru praw w stosunku do zamierzonego celu.

Przepisy prawa autorskiego zakazują zawierania umów o przeniesienie praw autorskich dotyczących wszystkich utworów (lub wszystkich utworów określonego rodzaju) jednego autora mających dopiero powstać w przyszłości.

W umowie powinny znaleźć się między innymi następujące elementy:
  • oznaczenie utworu, co do którego prawa autorskie mają być przeniesione/obciążone na rzecz osoby trzeciej,
  • wyraźne zaznaczenie, jakich pól eksploatacji (sposób eksploatacji utworu) dotyczy przeniesienie autorskich praw majątkowych lub zakres udzielonej licencji,
  • precyzyjne określenie wysokości wynagrodzenia, które przysługuje twórcy z tytułu przeniesienia autorskich praw majątkowych lub udzielenia licencji na wskazanych w umowie polach eksploatacji.

O pozostałych elementach, które powinny znaleźć się w każdej umowie prawa autorskiego, w szczególności umowie o przeniesienie autorskich praw majątkowych przeczytasz w artykule: Umowa o przeniesienie praw autorskich – co powinno się w niej znaleźć? 

A co z umową o dzieło lub umową zlecenia?

Przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji na korzystanie z utworu w określonym zakresie może być częścią umowy o dzieło lub umowy zlecenia. Zawierając taką umowę warto zadbać nie tylko o precyzyjne określenie zasad realizacji umowy (stworzenia dzieła lub świadczenia usług) ale również zadbać o precyzyjne określenie wysokości i zakresu wynagrodzenia należnego twórcy za stworzenie dzieła lub świadczenie usług.

Zobacz także:

Umowy prawa autorskiego – samodzielne tworzenie umów

W internecie z łatwością znajdziesz wiele darmowych wzorów umów prawa autorskiego. Wiele osób korzysta z nich wierząc, że w ten sposób oszczędzają nie tylko swoje pieniądze ale i czas. Nie polecam Ci jednak tej drogi „na skróty”. Dlaczego?

Umowa to dokument, który ma za zadanie przede wszystkim chronić Twoje interesy jako twórcy oraz dawać Ci poczucie bezpieczeństwa. Aby tak było umowa powinna być stworzona z myślą o konkretnej sytuacji i dostosowana do Twoich indywidualnych potrzeb jako twórcy.

Taką bezpieczną i pewną umowę jest w stanie przygotować dla Ciebie tylko prawnik zajmujący się na co dzień sprawami z zakresu prawa własności intelektualnej. Warto skorzystać z jego pomocy i poprosić o konsultacje nie tylko wtedy, gdy potrzebujesz własnego wzoru umowy ale również wtedy, gdy umowę z postanowieniami dotyczącymi praw autorskich podsyła Ci Twój klient.

Potrzebujesz porady prawnej? Zapraszam Cię na konsultacje prawne online.

Szukasz sprawdzonego i bezpiecznego wzoru umowy?

Wiesz już który rodzaj umowy jest niezbędny w Twoim biznesie i szukasz sprawdzonego i bezpiecznego wzoru, który z łatwością dopasujesz do swoich potrzeb? Zajrzyj do naszego sklepu ze wzorami umów <3

Tutaj znajdziesz wzór umowy o dzieło z przeniesieniem autorskich praw majątkowych:

Szukasz bezpiecznego wzoru umowy o dzieło z przeniesieniem autorskich praw majątkowych, który będziesz mógł w łatwy sposób dopasować do swoich potrzeb? Kliknij na grafikę powyżej i skorzystaj z przygotowanego przez nas wzoru umowy o dzieło z przeniesieniem praw autorskich.

Tutaj znajdziesz wzór umowy o świadczenie usług z opcjonalnym przeniesieniem autorskich praw majątkowych:

Szukasz bezpiecznego wzoru umowy o świadczenie usług z opcjonalnym przeniesieniem autorskich praw majątkowych bądź udzieleniem licencji, który będziesz mógł w łatwy sposób dopasować do swoich potrzeb? Kliknij na grafikę powyżej i skorzystaj z przygotowanego przez nas wzoru umowy o świadczenie usług.

Zobacz także:

Photo by Jess Bailey on Unsplash

Newsletter dla kreatywnych czyli bądź na bieżąco

Jesteś twórcą? Temat umów i prawa własności intelektualnej jest dla Ciebie ważny? Chcesz jako pierwszy dowiadywać się o najnowszych materiałach w bazie wiedzy, webinarach i szkoleniach? Zapraszam Cię do zapisania się do Newslettera dla kreatywnych! ❤

Czy wiesz, że Lookreatywni to nie tylko baza wiedzy?

Jesteśmy zaufanym partnerem, który nie tylko doradza i zabezpiecza klienta pod względem prawnym, ale również wspiera go biznesowo.