Frida Kahlo, Henri Matisse, bracia Lumière, Zofia Nałkowska. Domena publiczna 2025

Twórczość meksykańskiej malarki Fridy Kahlo, pionierów kinematografii braci Lumiére, malarza Henry’ego Matisse’a czy polskiej pisarki Zofii Nałkowskiej. Lista autorów, których twórczość przeszła do domeny publicznej 1 stycznia 2025 roku jest naprawdę imponująca. Czym jest domena publiczna? Twórczość których twórców zasiliła domenę publiczną w 2025 roku? O tym wszystkim w dzisiejszym materiale. 

Czym jest domena publiczna?

Domena publiczna to jedyny w swoim rodzaju „zbiór” utworów, do których wygasł czas ochrony prawnoautorskiej i z których można swobodnie i bezpłatnie korzystać w każdym celu, również w celu komercyjnym.

Przedmioty praw autorskich trafiają do domeny publicznej, ponieważ autorskie prawa majątkowe mają charakter czasowy.

Autorskie prawa majątkowe trwają od momentu powstania utworu, przez całe życie jego twórcy i wygasają po upływie 70 lat liczonych od roku śmierci twórcy.

Z początkiem każdego nowego roku, dokładnie 1 stycznia każdego nowego roku kalendarzowego, do tzw. domeny publicznej trafia twórczość tych autorów, którzy zmarli 70 lat temu.

To oznacza, że domena publiczna każdego roku zasilania jest przez tysiące nowych utworów literackich, fotograficznych, muzycznych, filmowych czy rysunkowych, które mogą być swobodnie, bezpłatnie wykorzystywane (również do celów komercyjnych).

Zobacz także: Jak długo trwa ochrona praw autorskich?

Co ciekawe, w domenie publicznej znajdują się nie tylko dzieła, co do których wygasły autorskie prawa majątkowe, ale również:

• dzieła, które nigdy nie podlegały ochronie prawa autorskiego ze względu np. na zbyt niski poziom twórczości;
• dzieła, które z mocy ustawy pozostawione są poza ochroną prawnoautorską, takie jak np. materiały urzędowe – rozporządzenia, ustawy (np. Konstytucja RP) czy proste informacje prasowe, krótkie oznaczenia słowne etc.

1 stycznia 2025 r. domenę publiczną zasiliła twórczość twórców zmarłych w 1954 r.

Domena publiczna 2025

Lista autorów, których twórczość przeszła do domeny publicznej 1 stycznia 2025 roku jest naprawdę imponująca. Twórczość których znanych twórców zasiliła domenę publiczną w 2025 roku?

#1 Sztuka i kultura

Domenę publiczną 1 stycznia 2025 r. zasiliły utwory autorstwa:

• Fridy Kahlo (1907–1954) – meksykańskiej malarki;
• Henriego Matisse (1869–1954) – francuskiego malarza, grafika i rzeźbiarza, jednego z czołowych twórców sztuki nowoczesnej;
• Leona Schillera (1887–1954) – polskiego reżysera i twórcy teatralnego;
• Tadeusza Styka (1889–1954) – polskiego malarza-portrecisty;
• Wandy Bibrowicz (1878–1954) – polskiej artystki i pedagożki;
• Bolesława Biegasa (Biegalskiego)  (1877–1954) – polskiego rzeźbiarza i malarza symbolistycznego.

#2 Literatura

Domenę publiczną 1 stycznia 2025 r. zasiliły utwory autorstwa:

• Bertie Forbsa (1880–1954) – dziennikarza, założyciela magazynu „Forbes”;
• Zofii Nałkowskiej (1884–1954) – polskiej pisarki, publicystki, dramatopisarki;

#3 Nauka

Domenę publiczną 1 stycznia 2025 r. zasiliły utwory autorstwa:

• Edwina H. Armstronga (1890–1954) – amerykańskiego wynalazcy, konstruktora między innymi odbiornika fal FM;
• Auguste’a Lumière (1862–1954) –jednego z braci Lumière – pionierów kinematografii; drugi z braci – Louis Lumière – zmarł w 1948 r., co oznacza, że twórczość braci oficjalnie trafiła 1 stycznia 2025 r. do domeny publicznej (w przypadków utworów współautorskich czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się od daty śmierci ostatniego ze współtwórców);
• Gideona Sundbacka (1880–1954) – inżyniera, wynalazcy zamka błyskawicznego;
• Alana Turinga (1912–1954) – brytyjskiego matematyka, teoretyka nauk biologicznych i komputerowych, kryptografa, który odegrał kluczową rolę w złamaniu szyfru Enigmy.

Gdzie znaleźć dzieła znajdujące się w domenie publicznej?

Dobra dziedzictwa kulturowego znajdujące się w domenie publicznej można znaleźć między innymi w cyfrowych repozytoriach wielu muzeów i galerii w Polsce i za granicą, między innymi:

• w zbiorach cyfrowych Muzeum Narodowego w Krakowie,
• w zbiorach Cyfrowego Muzeum Narodowego w Warszawie,
• w zbiorze „kolekcje” Muzeum Warszawy,
• w katalogu Kolekcja Zachęty,
• na portalu internetowym wMuzeach.pl,
• na stronie internetowej Rijksmuseum, Metropolitan Museum, Getty Museum oraz na portalu Google Arts and Culture.

Teksty i skany tekstów kultury i literatury (w tym naukowej) znajdujących się w domenie publicznej można znaleźć między innymi:

• na portalu z otwartymi zasobami kultury i nauki Kronik@,
• w zbiorach polskich instytucji kultury on-line na stronie Federacja Bibliotek Cyfrowych,
• na stronie internetowej Polony,
• na stronie internetowej Europeana,
• a także na portalu Wolne Lektury.

Inspiracja dla katalogu pochodzi ze strony: https://centrumcyfrowe.pl/

Domena publiczna 2025 a tłumaczenia

Należy podkreślić, że od 1 stycznia 2025 r. w domenie publicznej znajdują się oryginalne wersje utworów twórców, którzy zmarli w 1954 r. Tłumaczenia czy opracowania utworów twórców zmarłych w 1954 r. – jako utwory zależne – są wciąż chronione jako samodzielne przedmioty prawa autorskiego (i trafią do domeny publicznej dopiero po upływie 70 lat od śmierci ich twórców – autorów tłumaczenia).

Tłumaczenia czy opracowania utworów twórców zmarłych w 1954 r. – jako utwory zależne – są wciąż chronione jako samodzielne przedmioty prawa autorskiego i trafią do domeny publicznej dopiero po upływie 70 lat od śmierci ich twórców – autorów tłumaczenia.

Z dniem 1 stycznia 2025 r. do domeny publicznej trafiły zatem jedynie oryginalne wersje dzieł twórców zmarłych w 1954 r.

Domena publiczna 2025 a autorskie prawa osobiste

Na koniec warto wspomnieć, że w odróżnieniu do autorskich praw majątkowych, autorskie prawa osobiste – drugi rodzaj praw autorskich – to ten rodzaj praw, które są nieograniczone w czasie i trwają niezależnie upływu czasu.

Dlatego nawet, gdy wykorzystujemy dzieła, które znajdują się już w domenie publicznej, należy pamiętać o istnieniu autorskich praw osobistych i obowiązku wskazania imienia i nazwiska (pseudonimu) twórcy wykorzystywanego dzieła. Należy uszanować niezbywalną więź twórcy z utworem, którą chronią autorskie prawa osobiste.

Więcej o autorskich prawach osobistych: O więzi twórcy z utworem

Domena publiczna – podsumowanie

Domena publiczna to jedyna w swoim rodzaju baza utworów, z której można i warto swobodnie korzystać. Dzieła, które 1 stycznia trafiają do domeny publicznej, stanowią wspólne dziedzictwo, które może być dowolnie (i bezpłatnie) wykorzystywane, remiksowane i modyfikowane, również jako baza do nowych utworów prawa autorskiego.

Domena publiczna to wyjątkowa baza bezpiecznych zasobów, którą warto znać i z której warto świadomie korzystać.

___

Może Cię także zainteresować:

• Myszka Miki w domenie publicznej. Domena publiczna 2024
• Domena publiczna – jedyna taka baza bezpłatnych zasobów do bezpiecznego i swobodnego wykorzystywania
• „Kubuś Puchatek” a domena publiczna. Czy „Kubuś Puchatek” rzeczywiście jest w domenie publicznej?